Blog

W czwartkowym (7 marca 2019 r.) programie „Fakty po Faktach” (TVN24) Premier Mateusz Morawiecki, mówiąc o sytuacji związanej z protestem Nauczycieli, stwierdził, że samorządy oszczędzają na oświacie. W trakcie tej wypowiedzi Premier obiecał Nauczycielom dyplomowanym wynagrodzenie w kwocie 6000 zł brutto, dodając, iż te podwyżki płac mają finansować także samorządy. Od wielu lat obserwuję życie publiczne w Polsce i nie mam żadnych złudzeń co do poziomu wypowiedzi Polityków. Mimo wszystko byłem kompletnie zaskoczony słysząc w czwartek publicznie wypowiadane przez Premiera Rządu oskarżenia wobec samorządów. Fakty potwierdzone konkretnymi poniższymi dowodami są zupełnie inne, i nie tylko w Gminie Zamość. Mamy więc do czynienia nie tylko z brakiem szacunku dla Samorządowców, ale także, moim zdaniem, z zamierzonym wprowadzaniem opinii publicznej w błąd. Uważam, że nie możemy przechodzić obojętnie obok takich sytuacji. Nie możemy bać się mówić prawdy. Milczenie oznacza aprobatę, czyli w tym przypadku potwierdzenie nieprawdziwego przekazu publicznego. Milczenie Wójta Gminy Zamość oznaczałoby zaniedbanie obowiązków wobec Mieszkańców.

Samorząd Gminy Zamość nie oszczędza na oświacie. W 2018 roku ponosiliśmy główny ciężar wzrostu wydatków bieżących (bez inwestycji) funkcjonowania 13 szkół oraz wychowania przedszkolnego.

ZOBACZ TABELE

Dowody są w Tabeli nr 1. Subwencja oświatowa i dotacje przekazywane Gminie z budżetu Państwa w stosunku do 2017 roku wzrosły łącznie o kwotę 614 015 zł (suma wierszy 1.1 i 1.2 w Tabeli nr 1). Udział środków własnych Gminy natomiast wzrósł o kwotę 2 449 529 zł (wiersz 3 w Tabeli nr 1). Popatrzmy jeszcze na procentowy udział środków własnych Gminy w całości wydatków oświatowych. W 2017 roku było to 20,17%, natomiast w 2018 roku już 27,21% (wiersz 3 w Tabeli nr 1). Jakby na to nie patrzeć należy stwierdzić, że Gmina Zamość w 2018 roku sfinansowała rządową reformę oświatową z własnych środków budżetowych.

Samorząd Gminy Zamość nie sfinansował powyższego ze zwiększonych wpływów z udziałów w podatkach PiT i CiT. Taką informację przekazywała publicznie Pani Minister Anna Zalewska. Dowody są w Tabeli nr 2. Minister Finansów i Urząd Skarbowy w 2018 roku przekazali Gminie Zamość dochody z tego tytułu zwiększone w stosunku do roku 2017 o łączną kwotę 524 113 zł (suma wierszy 1.1 i 1.2 w Tabeli nr 2). Proszę to porównać z powyżej wymienioną kwotą 2 449 529 zł zwiększonego udziału Gminy w finansowaniu zadań oświatowych. Będziemy wciąż na minusie 1 251 660 zł, nawet jeśli w wyliczeniach tych ujmiemy kwotę 917 660 zł, zwiększonej w stosunku do roku 2017 subwencji wyrównawczej, jaką otrzymaliśmy z budżetu Państwa (wiersz 2 w Tabeli nr 2) i zmniejszonej o 243 204 zł subwencji uzupełniającej (wiersz 3 w Tabeli nr 2). Wspomniany minus oznacza, że kwota 1 251 660 zł
zapłacona została z dochodów Gminy pochodzących z podatków lokalnych (rolnego i od nieruchomości). Ponieważ stawki podatków lokalnych 2018 roku były takie same jak w roku 2017 zwiększone środki zdjęliśmy z zadań inwestycyjnych – nie wybudowaliśmy ok. 1,2 km nowych nawierzchni dróg gminnych lub 2,5 km chodników. To mniej więcej połowa kwoty niezbędnej na wybudowanie tak potrzebnej i oczekiwanej sali sportowej przy Zespole Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Kalinowicach.

Analizy sytuacji finansowej Gminy Zamość 2018 roku, spowodowanej drastycznie zwiększonymi wydatkami bieżącymi w zakresie oświaty i wychowania, nie można zakończyć na powyższych faktach. Ubiegły rok to przecież znaczący wzrost pozostałych gminnych wydatków bieżących i inwestycyjnych. Za te same zakupy i usługi w 2018 roku płaciliśmy znacznie więcej niż w 2017 roku. Powołam się tylko na porównanie kosztów budowy jednego kilometra nawierzchni drogi gminnej. Na początku 2017 roku było to 521 358 zł (Płoskie – odcinek drogi o długości 1030 m). W pierwszych przetargach 2018 roku było to 719 000 zł, 938 000 zł, 973 000 zł, a w miesiącu czerwcu już 1 244 000 zł, 1 258 000 zł. Podobnie z kosztami realizacji innych inwestycji, zakupów paliwa, zakupów wszystkiego, co potrzebne do funkcjonowania administracji, itd. Jedynym jaśniejszym punktem w tym zakresie to dobra umowa Gminy Zamość na dostawę energii elektrycznej. Sytuacja w oświacie i wzrost pozostałych kosztów realizacji gminnych zadań 2018 roku zachwiał zupełnie finansami gminnymi. A przecież w tym czasie realizowaliśmy bardzo duże projekty inwestycyjne finansowane ze środków unijnych, dla których trzeba było zabezpieczyć własny udział finansowy Gminy. Skutki tego, o czym piszę w całym powyższym tekście, przekładają się także na gminne problemy finansowe budżetu 2019 roku.

Obecną sytuację w finansowym zarządzaniu gminnymi zadaniami z zakresu oświaty i wychowania trzeba jeszcze uzupełnić o rok 2019. Porównajmy 2018 i 2019 rok w powyższej Tabeli nr 1. Już teraz mamy zdefiniowany kolejny wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków własnych Gminy o kwotę 1 089 202 zł. Uważam, że na tym się nie skończy. Nadzór z Kuratorium Oświaty wciąż nakazuje Wójtowi Gminy zwiększanie ilości godzin nauczania w Szkołach. W maju Kuratorium będzie uzgadniało projekty organizacji nauczania w Szkołach, jakie będą obowiązywać od września. Nie będzie już wówczas trzecich klas gimnazjalnych. Co z Nauczycielami? Pomysł, jak rozwiązać tą sytuację, Premier wypowiedział publicznie w czwartkowy wieczór. Nie powiedział jednak, gdzie Samorządy mają na to szukać pieniędzy? Budżety Gmin są uchwalone, a więc pieniądze rozdane. Nie mamy rezerw. Wzrost dochodów 2019 roku pokazany w tabeli nr 2 nie załatwił innych gminnych problemów finansowych po stronie wydatków budżetu. Sfinansowaliśmy skutki podwyżek cen i usług lat 2018-2019. Zabezpieczyliśmy środki niezbędne na realizację zobowiązań, wynikających z wcześniejszych decyzji – programy unijne, dotacje dla Powiatu na budowę drogi Kalinowice – Pniówek – Białowola – Zalesie – Krasnobród, program Funduszu Sołeckiego, zwiększona dotacja dla Miasta na kursowanie po Gminie autobusów MZK. Zabrakło pieniędzy na sfinansowanie wydatków bieżących w oświacie (pozycja 2.2 w Tabeli nr 1), poważniejsze remonty w szkołach oraz inne gminne wydatki bieżące mocno ograniczone w uchwalonej wersji budżetu 2019 roku. Zabrakło pieniędzy na dofinansowanie zadań inwestycyjnych budżetu 2019 roku związanych z programem Funduszu Sołeckiego. W takiej sytuacji Rząd podrzucił Gminie kolejne wyzwanie – program Fundusz Dróg Samorządowych. Z medialnych wypowiedzi wynika, że na wsparcie budowy nawierzchni gminnych dróg publicznych mają być w tym roku ogromne pieniądze. Podobnie jak inne Gminy nie mamy w budżecie środków na wkład własny. O tym szerzej na stronie 2 Biuletynu.

Wypowiedzi Premiera i innych Polityków oraz podejmowane w marcu 2019 roku decyzje Rządu sugerują, że w Warszawie nikt nie czuje tego, co dzieje się w gminnych i miejskich budżetach. To bardzo niepokojący wniosek. Dlatego nie można milcząco przejść obok tego, co napisałem powyżej. Na zakończenie jeszcze jedno spostrzeżenie warte zauważenia. Mamy w Kraju rozwój gospodarczy i trzeba się z tego cieszyć. Politycy powinni jednak pamiętać o tym, że rozwój gospodarczy w Kraju nie jest równoznaczny z dodatkowymi możliwościami Gmin i Miast w zakresie realizacji inwestycji oczekiwanych przez Mieszkańców. Przeczytajmy uważnie jeszcze raz powyższy tekst i odpowiedzmy sobie na pytanie – na co zostały przeznaczone zwiększone dochody budżetu Gminy 2018 roku? (Tabela nr 2). Na dodatkowe kilometry dróg i chodników? Niestety nie. Sfinansowaliśmy skutki podwyżek cen towarów i usług, zwiększonych wydatków w oświacie oraz większych kosztów realizacji inwestycji. Co to oznacza dla Gminy Zamość? Zwiększone dochody, jakie w 2018 roku przekazał nam Minister Finansów (1 197 869 zł – wiersz 4 w Tabeli nr 2) wróciły z powrotem do budżetu Państwa poprzez większe kwoty odprowadzanego podatku VAT oraz zwiększone wpływy z akcyzy i innych podatków oraz większe składki odprowadzane do ZUS. Za to wszystko zapłaciliśmy z budżetu Gminy, realizując zakupy, usługi, inwestycje, płacąc wynagrodzenia za pracę Nauczycielom i Administracji. Nierozwiązane gminne problemy pozostawiono nam. Rząd nie dał nam na nie ani złotówki więcej niż w roku 2017. Z trudem, ale mogę się z tym pogodzić. Nie akceptuję natomiast manipulowania opinią publiczną i włączania w to Samorządowców. To my tutaj, w Gminach i Miastach, wprowadzamy w życie rządowe pomysły. Nie oczekujemy słowa DZIĘKUJĘMY, bo Politycy go nie znają. Będziemy jednak reagować na nieprawdziwy przekaz publiczny. Politycy powinni odpowiadać za swoje decyzje i sami za nie płacić. Zachęcam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „PRZYDATNE/Zadaj pytanie Wójtowi”. W lutym zaniedbałem udzielanie odpowiedzi na wpływające e-maile, ale od połowy marca powrócę w tym zakresie do normalności.

/09.03.2019 r., Ryszard Gliwiński/

Program Fundusz Sołecki w Gminie Zamość od 2016 roku jest ważnym elementem gminnego budżetu każdego roku. To także jeden z programów pobudzania aktywności obywatelskiej, zachęcania do udziału w zebraniach wiejskich i aktywnego włączania się w proces samorządowej demokracji. Decyzje o przystąpieniu do programu Organy Gminy podejmowały w 2015 roku – na początku poprzedniej samorządowej kadencji. Nic więc dziwnego, że nadszedł czas podsumowań i wniosków. Oficjalnie miało to miejsce w trackie obrad sesji Rady Gminy w dniu 21 marca 2019 r. Bardziej robocza dyskusja była wcześniej, w trakcie obrad Komisji Rozwoju Gminy i Budżetu. Efekt to wspólna decyzja Wójta i Rady, że w 2020 roku program Funduszu Sołeckiego będzie kontynuowany. To raczej było pewne, ale nie oznacza, że nie widzimy problemów i zagrożeń związanych z realizacją programu.

Program finansowy Funduszu Sołeckiego w Gminie Zamość składa się z dwóch części. Pierwsza – część podstawowa – jest obowiązkową, wynikającą z postanowień ustawy przyjętej przez Parlament. Od tej części liczone jest to, co otrzymujemy po roku z budżetu Państwa jako zwrot części poniesionych wydatków (obecnie to około 26%). Druga – część zwiększająca – to już wspólna decyzja Wójta i Rady Gminy. Zwiększa ona środki przekazane Mieszkańcom do decydowania o ich przeznaczeniu, ale nie ma wpływu na to, co otrzymujemy z budżetu Państwa. Z powyższego zestawienia wynika, że w latach 2016-2018 wydaliśmy z budżetu Gminy Zamość na funkcjonowanie programu łączną kwotę 2 350 397,84 zł. Są w niej zawarte środki budżetu Państwa 624 030,58 zł, a więc gminne pieniądze to 1 726 367,26 zł. W dzisiejszym materiale nie ma miejsca na to, aby zaprezentować co w ramach tych wydatków i decyzji Mieszkańców przybyło w Sołectwach Gminy. Poniżej zamieszczamy tylko decyzje dotyczące przedsięwzięć Funduszu Sołeckiego 2019 roku. Zainteresowanych wcześniejszymi odsyłam do Biuletynu Samorządu Gminy Zamość wydań z lat 2017-2018 – w wersji elektronicznej dostępne są na https://gminazamosc.pl/biuletyn-samorzadu-gminy-zamosc/. Dostępne także na www.ugzamosc.bip.lubelskie.pl w sprawozdaniach z wykonania budżetów lat 2016-2018.
Problemy i zagrożenia, o których wspomniałem powyżej, związane są z procesem decyzyjnym oraz jego wpływem na zarządzanie gminnymi finansami. Największe Sołectwo w Gminie w ramach programu Funduszu Sołeckiego ma rocznie do dyspozycji około 60 000 zł, a najmniejsze około 10 000 zł. O wydatkowaniu tych kwot decydują Mieszkańcy w trakcie zebrań wiejskich. Wybrane zadanie do realizacji powinno mieścić się w kategorii zadań własnych Gminy (a nie Powiatu). Drugim ograniczeniem jest kwota środków jakimi Mieszkańcy dysponują. W tym właśnie tkwi pułapka, w którą wspólnie wpadamy – Mieszkańcy, Wójt i Radni. Jesteśmy wyjątkową Gminą podmiejską, o wielu nie zaspokojonych wciąż potrzebach inwestycyjnych – nawierzchnie dróg, chodniki, oświetlenie uliczne, place zabaw. Te inwestycje od początku funkcjonowania programu zaczęły pojawiać się w decyzjach Mieszkańców dotyczących przeznaczenia środków Funduszu Sołeckiego. Skutkiem były oczywiście kolejne wymuszone decyzje Wójta a później Radnych Rady Gminy. Decyzje dotyczące dodatkowych środków finansowych potrzebnych na realizację wybranych przez Mieszkańców zadań. Problemem nie jest wspomniane wymuszanie decyzji. Jestem na wszystkich zebraniach wiejskich i wiem jaka jest atmosfera. Jestem świadomy tego, że wybierane do realizacji przez Mieszkańców przedsięwzięcia są potrzebne i długo już oczekiwane. Dlatego szanuję te wybory i oczekiwania poprzez wspieranie ich dodatkowymi swoimi decyzjami przedkładanymi Radzie Gminy. Taka sytuacja może jednak doprowadzić do paraliżu decyzyjnego Organów Gminy, które są prawnie odpowiedzialne za gospodarowanie środkami budżetu. Dochody budżetu mamy ściśle ograniczone, a 2018 rok pokazał jak drożeje wszystko wokół. Więcej płacimy za budowę jednego kilometra drogi, więcej o ponad 2 000 000 zł musieliśmy wydać na realizację zadań realizowanych przez Szkoły, itd. A przecież jednocześnie realizujemy duże projekty z unijnym dofinansowaniem i wspieramy finansowo zadania inwestycyjne Powiatu. Dlatego program Funduszu Sołeckiego 2018 roku powinien zamknąć się w kwocie 966 633,09 zł lub nieco podobnej. Jaka była rzeczywistość pokazuje ostatni wiersz powyższego zestawienia. Dodatkowe decyzje, które zaproponowałem Radzie Gminy, wzbogaciły program o 1 305 894,26 zł. Sytuacja ta powtarza się w 2019 roku. W uchwalanym 27 grudnia ub. roku budżecie Gminy Zamość znalazło się 58 różnego rodzaju zadań inwestycyjnych. Aż 31 z nich to decyzje Mieszkańców podjęte w trakcie wrześniowych zebrań wiejskich (Fundusz Sołecki). Skutek jest taki, że połowy z tych zadań nie da się obecnie realizować. Nie ma możliwości uzupełnienia tego, czym dysponowali Mieszkańcy w ramach Funduszu Sołeckiego. Stoję wiec przed trudnymi decyzjami. Jak budować drogę, mając w budżecie 26 000 zł, gdy wykonanie
1 metra bieżącego (mb) nawierzchni kosztuje 1300 zł. Za te pieniądze można wiec wybudować zaledwie 20 m drogi. Co na to powiedzą Mieszkańcy? Jak budować chodnik przy budżecie 50 000 zł i kalkulacji kosztów 1 mb za ok. 900 zł? Wystarczy tylko na 55 m chodnika. Nie uciekam od odpowiedzialności za zaistniałą sytuację. Jak już wspomniałem, decyzje Mieszkańców wspierałem swoimi decyzjami. Tak było w obu wspomnianych powyżej przypadkach i wielu innych. Nie zmienia to dzisiejszego stanu spraw. Rok 2018 zachwiał pomysłami na gminne gospodarowanie finansowe poprzez nieprzewidziane i niewyobrażalne koszty reformy oświatowej. Wzrosły koszty jednostkowe realizacji inwestycji, a wiec za te same pieniądze budujemy mniej. Wszystko to przeniosło się na 2019 rok. Nic więc dziwnego, że w ostatnich tygodniach tak dużo dyskutujemy o programie Funduszu Sołeckiego. Jest w tym dużo emocji, bo zarządzanie gminnymi finansami to coraz poważniejsze wyzwania. Przenoszenie emocji na forum Sołectwa w niczym jednak nie pomoże. Nie ułatwi decyzji podejmowanych większością głosów przez 21 Radnych. Proszę więc o cierpliwość i zrozumienie. Celem, do którego dążę, jest realizacja zadań budżetowych. Poszukuję rozwiązań, które to zapewnią. W obecnych warunkach trzeba poczekać na rozstrzygnięcia konkursu rządowego programu Fundusz Dróg Samorządowych. Składamy tam cztery wnioski. Trzeba także poczekać na finansowe decyzje w oświacie. Tam, gdzie będę czuł problem z realizacją zadań Funduszu Sołeckiego 2019 roku, zechcę w maju spotkać się z Radami Sołeckimi. Dajmy sobie trochę czasu i zaufania. Zachęcam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „Przydatne”/„zadaj pytanie Wójtowi”.

Zobacz tabele

/09.04.2019 r., Ryszard Gliwiński/

Miesiące styczeń i luty były w Gminie Zamość wyjątkowym czasem samorządowej aktywności i mobilizacji – były m.in. zebrania sprawozdawcze Stowarzyszeń (15), różnego rodzaju spotkania noworoczne w Sołectwach (24) i Zamojski Orszak Trzech Króli. Wypełnione zaangażowaniem dni mieli także Radni i Wójt, organizując współpracę w nowej samorządowej kadencji.

Najbardziej znaczącymi wydarzeniami były jednak zebrania wiejskie (36), w trakcie których wybieraliśmy Sołtysów i Członków Rad Sołeckich 35 Sołectw Gminy Zamość. Pierwsze zebranie miało miejsce 7 stycznia w Białobrzegach, a ostatnie 3 marca w Wółce Wieprzeckiej. Zebranie w Skokówce trzeba było powtarzać, gdyż w trakcie pierwszego głosowania przy wyborze Sołtysa wynik był remisowy (dwóch kandydatów). Uczestnicząc we wszystkich zebraniach dziękowałem Sołtysom kończącym kadencję. Dziękowałem także Mieszkańcom podkreślając, że samorząd gminny rozpoczyna się w Sołectwach, gdzie codzienną aktywnością możemy zmieniać środowisko, w którym żyjemy. Udział Mieszkańców w zebraniach wiejskich jest moim zdaniem podstawowym elementem samorządowej demokracji. To w ich trakcie można rozmawiać o sołeckich i gminnych sprawach oraz brać udział w podejmowaniu prawem określonych decyzji. Tak postrzegając znaczenie tego, co dzieje się w Sołectwach Gminy, należy stwierdzić, że Sołtysi powinni być samorządowymi liderami w lokalnych społecznościach. Statut sołectwa w sposób jednoznaczny określa Ich rolę jako gospodarzy w sołectwie, organizatorów życia społecznego, wykonawców uchwał zebrań wiejskich oraz łączników z Organami i administracją Gminy. Wiem, że pięknie brzmi to wszystko w teorii, a w codziennych realiach bywa różnie. Nic jednak nie dzieje się samo. Twórcy samorządowej reformy z 1990 roku dali nam instrumenty, które pozwalają być aktywnymi uczestnikami tego, co dzieje się w lokalnych społecznościach. Ale te instrumenty nie działają same. Żeby mieć wpływ na wybór Sołtysa trzeba przyjść na zebranie wiejskie. Nawet więcej, trzeba wcześniej przygotować siebie i sąsiadów do udziału w nim. Uczestnicząc w zebraniu trzeba przedkładać swoje propozycje, wnioski, spostrzeżenia. Trzeba przekonywać do swoich racji, szanując oczywiście tych, którzy swoją aktywnością realizują sołeckie i gminne zadania. Nie zastąpią roli zebrania wiejskiego działania takie, jak podczas ostatniej sesji Rady Gminy (21 marca). W porządku obrad „Wnioski i zapytania mieszkańców Gminy Zamość, zaproszonych gości” jeden z Uczestników sesji po raz kolejny poruszył, Jego zdaniem, problem z łączeniem funkcji sołtysa i radnego. Sam podkreślał, że jest to zgodne z prawem, ale dla społecznego dobra tak nie powinno być. W pisemnym apelu, jaki przed zebraniami wiejskimi skierował do radnych Rady Gminy, szeroko uzasadniał swoje spojrzenie na sprawę. Nie podzielam tego poglądu i opieram to na wieloletnim doświadczeniu samorządowca. Szanuję prawo do innych poglądów, lecz uważam, że w tym przypadku najlepszym miejscem do ich prezentacji było zebranie wiejskie. Podnoszący tę kwestię uczestniczył w nim. Zebranie miało miejsce już po wspomnianym powyżej pisemnym apelu do radnych, aby nie kandydowali do funkcji sołtysa. W zebraniu wiejskim uczestniczyło ponad 70 Mieszkańców, którzy zgłosili tylko jednego kandydata na sołtysa – pełniącego tę funkcję od 2012 roku i jednocześnie radnego Rady Gminy Zamość od 2014 roku. Byłem na tym zebraniu, był też Przewodniczący Rady Gminy. Wiedziałem o apelu skierowanym do radnych, dlatego specjalnie obserwowałem reakcję jego autora w trackie zgłaszania kandydatów na sołtysa. Nie było żadnej reakcji. Na tym zebraniu wiejskim były miejsce i czas do odczytania apelu oraz przekonywania sąsiadów do swoich racji. Zabrakło odwagi? Ale już nie brakowało jej w trakcie sesji Rady Gminy, której obrady są transmitowane. Nie zabrakło odwagi do mocnego stwierdzenia Uczestnika sesji przed kamerą, że – cytat: „ (…) słyszy od niektórych Mieszkańców, że lepiej przynależeć do Gminy Sitno, bo Gmina Sitno bardziej w sposób zrównoważony dba o rozwój sołectw”. Ciekawe co na to inni Mieszkańcy Sołectwa? Można było o tym porozmawiać podczas styczniowego zebrania wiejskiego, bo o zrównoważonym rozwoju sołectw mówione było już wcześniej przed kamerami transmitującymi obrady sesji Rady.

Uczestniczyłem we wszystkich zebraniach wiejskich. Mam więc swoje własne obserwacje jak w praktyce wygląda to, o czym powyżej. W zebraniach wiejskich uczestniczyło 2179 Mieszkańców. Uprawnionych do udziału w nich było 19 060, czyli frekwencja wyniosła 11,43%. Cztery lata wcześniej Sołtysów wybierało 2673 Mieszkańców na 18 177 uprawnionych, frekwencja była wyższa: 19,57%. Pozytywnym wnioskiem jest niewątpliwie fakt, że wciąż nas przybywa. Gmina Zamość jest więc dobrym miejscem do zamieszkania. Pozytywnym jest to, że 28 Sołtysów (spośród 33) otrzymało ponownie mandat zaufania Mieszkańców (dwóch nie ubiegało się o ponowny wybór). Cieszy obecność w gronie Sołtysów 11 Pań. Dobrze o lokalnych samorządowych liderach w Gminie Zamość świadczy, moim zdaniem, również fakt, że ponownie wybrani zostali wszyscy Sołtysi (10), którzy w poprzedniej kadencji łączyli tę funkcję z mandatem radnego Rady Gminy. Mniej optymistycznie nastraja już frekwencja w trakcie zebrań wiejskich. Było różnie – szczegóły w poniższym zestawieniu. Zamieszczamy je ponownie i przepraszamy za błędy, jakie pojawiły się w poprzednim wydaniu Biuletynu (Płoskie, Borowina Sitaniecka). Zainteresowanie Mieszkańców zebraniem wiejskim i wyborem Sołtysa w niektórych Sołectwach było niepokojąco małe – aż w 12 przypadkach wyniosło poniżej 10%. Cztery lata wcześniej taką frekwencję zanotowało 7 Sołectw. W porównaniu do roku 2015 ogólna frekwencja spadła o ponad 8%. W trakcie marcowej sesji Rady Gminy zadano mi związane z tym pytania – cytat „Czy uważa Pan za swój sukces wybory z 2019 roku? Czy to jest sukces demokracji? ”. Poziomu zainteresowania Mieszkańców samorządową demokracją nie oceniam w kategorii sukcesu. Mała frekwencja na zebraniach wiejskich jest dla mnie sygnałem, mówiącym o braku oczekiwanych efektów realizowanych programów pobudzania aktywności obywatelskiej. Z tego trzeba wyciągnąć wnioski. To zadanie dla mnie i wielu innych samorządowych liderów. Ale czy przyczyn takiego stanu spraw trzeba szukać tylko w tych programach i w Gminie Zamość? W ostatnich latach dużo o tym pisałem i mówiłem. Czy winy za obecny stan samorządowej demokracji nie ponoszą również Politycy? Kto zafundował Gminie Zamość wybory radnych Rady Gminy w okręgach wielomandatowych? Kto w październiku 2018 roku prowadził w Gminie Zamość brutalną kampanię wyborczą pełną oszczerstw i nieprawdziwych informacji? Kto w tej kampanii nie pamiętał o szacunku dla Tych, którzy są na innych listach wyborczych? Kto w latach 2017-2018 przedstawiał urzędujących Wójtów Gmin jako tych, którzy zablokowali samorządową demokrację w Polsce? Twórcy ustawy o samorządzie gminnym z 1990 roku nie przewidywali, że w kampanii samorządowej na szczeblu Gmin będzie możliwe wydarzenie takie, jakie miało miejsce w świetlicy wiejskiej w Jatutowie 8 października 2018 roku. Wydarzenia lat 2017-2018 można łatwo sobie przypomnieć – to wszystko jest w bazie internetowej pamięci.

Skutki tego, co działo się w Kraju i Gminie przed jesiennymi wyborami samorządowymi, widoczne były w atmosferze niektórych zebrań wiejskich. Są w nas wciąż podziały. To, co działo się w trakcie kilku zebrań, obrazuje treść przesłanego mi e-maila poprzez www.gminazamosc.pl/„zadaj pytanie Wójtowi”. Dotyczył on funkcjonowania świetlicy wiejskiej – cytat zadanego mi pytania „pytam, czy każdy może tu przyjść w takich celach, czy tylko elektorat Pana i nowej pani sołtys”. W tym Sołectwie w zebraniu wzięło udział ponad stu Mieszkańców. Po ogłoszeniu wyników głosowania połowa z nich opuściła miejsce obrad. Nie zaskoczył więc mnie ten późniejszy e-mail. Podziały w sołectwach i gminach potrzebne są tylko Politykom. To Oni w ten sposób realizują swoje cele. Nam, zmieniającym swoim zaangażowaniem miejsce zamieszkania, podziały w niczym nie pomagają. Nie będzie z tego więcej dróg, chodników ani innego lokalnego dobra. Do spraw związanych z jesiennymi wyborami samorządowymi i zebraniami wiejskimi będziemy często powracać. Za rok jubileusz – 30 lat samorządów gminnych w Polsce. To dobry czas na refleksje, podsumowania, analizy stanu obecnego samorządowej demokracji i podejmowanie nowych wyzwań. Nic nie dzieje się samo i nic nie jest nam dane na zawsze. „SAMORZĄD – TY DECYDUJESZ” nie jest tylko hasłem gminnej kampanii społecznej lat 2017-2018. To także wyzwanie dla każdego z Nas na kolejne dni i lata. To zaproszenie do aktywności i nie pozostawiania spraw do załatwienia innym. Zapraszam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „Przydatne”/„zadaj pytanie Wójtowi”.

/08.04.2019 r., Ryszard Gliwiński/

Poniżej przedstawiam informację, jaką przedłożyłem w trakcie obrad sesji Rady Gminy Zamość w dniu 28 lutego 2019 roku. Uzupełniłem ją tu o wydarzenia, które miały miejsce kilka dni później, w dniu 8 marca.

Dzisiejsza sytuacja prawna terenów lotniska Mokre (Zamość EPZA) i związane z tym zaangażowanie Organów Gminy Zamość powiązane są z ciągiem wydarzeń lat wcześniejszych.

Ważne dla obecnego stanu były lata 2009 – 2013.

• Nieruchomość lotniska Mokre była wówczas własnością Skarbu Państwa.
• Od 1976 roku prowadził na nim działalność statutową Aeroklub Ziemi Zamojskiej.
• W 2009 roku Samorząd Gminy Zamość jako administracyjny gospodarz terenu zakończył opracowanie dla lotniska miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Uchwałę w tej sprawie podjęła Rada Gminy w dniu 27 lipca 2009 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje m.in. budowę dwóch pasów startowych – trawiastego dla szybowców oraz utwardzonego dla samolotów.
• W kolejnych latach trzy Samorządy – Powiat, Miasto i Gmina – podejmowały próby przygotowania podstaw dla wspólnej realizacji inwestycji związanej z budową infrastruktury lotniska.
• W latach 2009-2010 zleciły opracowanie Programu Funkcjonalnego Użytkowego lotniska i złożyły wspólny wniosek o dofinansowanie realizacji zadania unijnymi pieniędzmi Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego lat 2007-2013. Wniosek Samorządów został wycofany z procedury konkursowej, gdyż unijnymi środkami nie mogła być finansowana budowa drugiego lotniska w województwie lubelskim.
• W 2012 roku Rady Powiatu, Miasta i Gminy przyjęły uchwały w sprawie wyrażenia woli podjęcia działań na rzecz powołania spółki pod nazwą „Port Lotniczy Zamość – Mokre” Sp. z o.o. Inicjatywa ta była wspierana przez ówczesnego Wojewodę Lubelskiego.

Kolejny etap wydarzeń wokół lotniska Mokre to rok 2015.

• Skarb Państwa był wówczas nadal właścicielem terenu lotniska.
• Trwał sądowy i administracyjny spór prawny pomiędzy Skarbem Państwa i Aeroklubem Polskim o własność części nieruchomości.
• Trwał również sądowy spór Skarbu Państwa i Aeroklubu Ziemi Zamojskiej o zapłatę czynszu dzierżawnego.
• Cały teren lotniska o powierzchni 79,83 ha użytkował Aeroklub Ziemi Zamojskiej.
• Umowy dzierżawy ze Skarbem Państwa zawarte były tylko na 7,50 ha.
• Na części nieruchomości dzierżawionej od Skarbu Państwa Aeroklub zlokalizował już własny, poważny wartościowo majątek (hangar).
• Od 2008 roku na terenie lotniska Aeroklub prowadził giełdę handlową.
• Właściciel terenu – Skarb Państwa – nie realizował celów publicznych terenów lotniska określonych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
• Samorządy nie podjęły się realizacji zadania określonego uchwałami Rad z 2012 r.

W takiej sytuacji Wojewoda Lubelski zorganizował w dniu 28 stycznia 2015 roku spotkanie ze Starostą Zamojskim, Prezydentem Miasta Zamość oraz Wójtem Gminy Zamość.

• W jego trakcie przedstawiciele samorządów potwierdzili, że nieaktualną jest formuła pomysłu z 2012 roku utworzenia spółki pn. „Port Lotniczy Zamość – Mokre”.
• Wojewoda Lubelski zobowiązał więc Wójta Gminy Zamość do podjęcia rozmów z Aeroklubem Ziemi Zamojskiej, których celem było wygaszenie konfliktu pomiędzy Skarbem Państwa i Aeroklubem, oraz pozyskanie stanowiska Aeroklubu w zakresie udziału w budowie pasa startowego.
• Wydarzenia kolejnych miesięcy spowodowały, że w dniu 25 maja 2015 roku Rada Gminy Zamość na wniosek Wójta podjęła uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na nieodpłatne nabycie na własność Gminy nieruchomości lotniska Mokre.

Wojewoda Lubelski zarządzeniem z dnia 23 października 2015 roku wyraził zgodę na dokonanie darowizny prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa (terenów lotniska Mokre) Gminie Zamość.

• W dniu 24 listopada 2015 roku Starosta Zamojski i Wójt Gminy Zamość podpisali akt notarialny – umowę darowizny Gminie nieruchomości lotniska Mokre.
• Zarządzenie Wojewody i umowa określiły cel darowizny nieruchomości:
  1. Realizację przez Gminę celu publicznego jakim jest funkcjonowanie lotniska Mokre.
  2. Prowadzenie przez Gminę działalności zgodnej z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przedmiotowego terenu.
  3. Rozbudowę przez Gminę lotniska Mokre poprzez utwardzenie pasa startowego do dnia 31 grudnia 2018 r.
• Ponadto, zobowiązano Gminę Zamość do:
  1. Zapewnienia Aeroklubowi Ziemi Zamojskiej możliwości prowadzenia na
     terenie lotniska Mokre działalności statutowej.
     • Dotyczy to także prowadzenia giełdy handlowej.
  2. Oddania w bezpłatne użytkowanie dla Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego części lotniska, na którym jest umieszczona stacja ogródka meteorologicznego.

W latach 2016 – 2018 Gmina Zamość realizowała podstawowy cel umowy darowizny oraz wynikające z niej zobowiązania. Efekty podejmowanych działań są następujące:

1. Uporządkowano sprawy formalno-prawne pomiędzy właścicielem terenu i Aeroklubem Ziemi Zamojskiej.
   Stan z 24.11.2015 r. (w dniu zawarcia umowy darowizny):
   • Umowy dzierżawy Skarbu Państwa zawarte z Aeroklubem obejmowały 7,50 ha, przy powierzchni terenu lotniska 79,83 ha.
   • Pozostały teren był w bezumownym użytkowaniu Aeroklubu.
     Stan obecny:
   • Umowy dzierżawy zawarte pomiędzy Gminą Zamość i Aeroklubem Ziemi Zamojskiej na łączną powierzchnię 58,05 ha.
   • Powierzchnia w dyspozycji Gminy Zamość = 21,78 ha.
2. Powyższe zabiegi uporządkowały należności podatkowe Aeroklubu wobec Gminy z tytułu podatku od nieruchomości. Tajemnica skarbowa nie pozwala ujawnić szczegółów, ale są to znaczące kwoty.
3. Uporządkowano relacje prawne pomiędzy właścicielem terenu oraz Aeroklubem Ziemi Zamojskiej, Aeroklubem Polskim i Urzędem Lotnictwa Cywilnego.
4. Wyznaczono nowe miejsca prowadzenia giełdy handlowej przez Aeroklub Ziemi Zamojskiej, poza częścią lotniskową lotniska Zamość EPZA. Lokalizacja została ściśle oznaczona i wyznaczona geodezyjnie oraz opisana w umowie dzierżawy.
5. Zarządzający lotniskiem Aeroklub Polski otrzymał decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 22 lipca 2016 roku zatwierdzającą instrukcję operacyjną lotniska Zamość (EPZA).
6. Opracowano dokumentację budowy pasa startowego i pozyskano konieczne pozwolenia prawne. Zadanie to realizowano we współpracy z Aeroklubem Ziemi Zamojskiej.
7. Zawarto w dniu 26 marca 2018 r. w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego w Warszawie ugodę pomiędzy Gminą Zamość, Aeroklubem Polskim i Aeroklubem Ziemi Zamojskiej w przedmiocie przekształcenia lotniska Zamość EPZA użytku wyłącznego w lotnisko publiczne niecertyfikowane. Uzgodniono, że proces ten nastąpi po wybudowaniu pasa startowego.
8. Uporządkowanie spraw formalno-prawnych oraz opracowanie konkretnej dokumentacji budowy pasa startowego stworzyło nowe warunki do ponownych rozmów Gminy, Miasta, Powiatu i Aeroklubu Ziemi Zamojskiej o ewentualnej wspólnej realizacji inwestycji.

Rozliczenie finansowe realizacji powyższych zadań:

• Wydatki budżetu Gminy związane z przyjęciem darowizny: 12 700 zł. Koszt aktu notarialnego darowizny i zmian w księgach wieczystych (2015 rok).
• Wydatki budżetu Gminy lat 2016-2018 związane z opracowaniem projektu budowlanego i pozyskaniem pozwolenia na budowę = łącznie 30 464,20 zł, w tym:
  • 2400 zł – opracowanie opinii technicznej (geodezyjnej) w zakresie możliwości lokalizacji pasa startowego (2016 rok).
  • 28 064,20 zł – wydatki inwestycyjne lat 2016 – 2017.
• Wydatki budżetu Gminy związane ze
  zwrotem darowizny 10 996,20 zł. Koszt aktu notarialnego darowizny i zmian w księgach wieczystych (2019 rok).
• ŁĄCZNIE powyższe wydatki budżetu = 54 160,40 zł.
• Dochody z czynszu dzierżawnego płaconego przez Aeroklub Ziemi Zamojskiej w latach 2016-2019 = 109 168 zł.

Czas konieczny na realizację wspomnianych powyżej zadań nie pozwolił na dotrzymanie terminu wykonania celu szczegółowego umowy darowizny, czyli zakończenia procesu budowy pasa startowego w terminie do dnia 31 grudnia 2018 r.

• Wydane przez Wojewodę Lubelskiego pozwolenie na budowę uprawomocniło się dopiero w dniu 19 stycznia 2018 r.
• Konieczne uzgodnienia w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego zakończone zostały jeszcze później – pismo Prezesa ULC wpłynęło do Urzędu Gminy w dniu 9 kwietnia 2018 r.
• Atmosfera kolejnych miesięcy 2018 roku, wywołana zbliżającymi się wyborami samorządowymi, nie pozwoliła pozytywnie myśleć o negocjacjach z Miastem i Powiatem w sprawie ewentualnej wspólnej realizacji zadania związanego z budową pasa startowego.
  • Poważne i odpowiedzialne decyzje mogły dopiero podejmować organy Gminy, Miasta i Powiatu wybrane w wyborach 21 października.
• W warunkach 2018 roku nie było także możliwości realizacji zadania inwestycyjnego poprzez jego finansowanie wyłącznie z budżetu Gminy Zamość, w tym czasie trzeba było zabezpieczyć gminne pieniądze na:
  • wykonanie ośmiu dużych projektów finansowanych ze środków unijnych i krajowych,
  • rosnące koszty wydatków bieżących na funkcjonowanie 13 szkół,
  • rosnące koszty realizacji inwestycji – szczególnie z zakresu budowy nawierzchni dróg.

Opisując sytuację, związaną z terminem realizacji zadania inwestycyjnego, warto zwrócić uwagę na okoliczności, w jakich Gmina Zamość zobowiązała się do realizacji szczegółowego warunku umowy darowizny.

• W dniu zawarcia umowy treść art. 13 ust. 2 i 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami dawała Wojewodzie Lubelskiemu możliwość odstąpienia od odwołania darowizny w przypadku nie zachowania przez Gminę terminu realizacji budowy pasa startowego.
• W trakcie realizacji przez Gminę celu umowy Parlament zmienił treść przywołanej powyżej ustawy, usuwając z dniem 1 stycznia 2017 roku zapisy dotyczące możliwości odstąpienia od odwołania darowizny, co zmieniło w sposób znaczący prawną sytuację Gminy Zamość.

W dniu 12 lutego 2019 r. Wójt Gminy Zamość otrzymał oświadczenie Starosty Zamojskiego z dnia 4 lutego 2019 r. o odwołaniu darowizny terenów lotniska Mokre (Zamość EPZA) z powodu nie dotrzymania terminu wykonania celu szczegółowego umowy darowizny, czyli zakończenia procesu budowy pasa startowego w terminie do dnia 31 grudnia 2018 r. Oświadczenie zawiera zobowiązanie do złożenia oświadczenia o zwrocie nieruchomości w terminie 30 dni od daty jego doręczenia oraz informację, że w przypadku bezskutecznego upływu terminu, sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego. W zaistniałych okolicznościach Radni Rady Gminy na wniosek Wójta zdecydowali o zwróceniu nieruchomości lotniska Mokre (Zamość EPZA) Skarbowi Państwa. Czynność tę Wójt wykonał umową sporządzoną w Kancelarii Notarialnej dnia 8 marca 2019 r.

W tym samym dniu Wójt w imieniu Samorządu Gminy Zamość złożył Staroście Zamojskiemu pisemną ofertę kontynuacji realizacji przez Gminę zadania w latach 2020-2021. Uważamy, że należy dokończyć rozpoczęty przez Gminę Zamość proces inwestycyjny. Należy wykorzystać opracowaną przez Gminę dokumentację budowlaną, pozyskane pozwolenia prawne oraz zawarte uzgodnienia z zarządzającym lotniskiem Aeroklubem Polskim. Zdaniem Samorządu Gminy Zamość głównym użytkownikiem lotniska Zamość EPZA po wybudowaniu pasa startowego powinien wciąż być Aeroklub Ziemi Zamojskiej. Pozwoli to wykorzystać posiadaną przez Aeroklub infrastrukturę oraz Ich potencjał ludzki i szkoleniowy, oraz uniknąć ewentualnych sporów prawnych, których skutkiem może być utrata ważności instrukcji operacyjnej lotniska Zamość EPZA, zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego decyzją z dnia 22 lipca 2016 r.

Lotnisko Mokre (Zamość EPZA) ma szczególne znaczenie dla rozwoju gospodarczego Zamojszczyzny, którego przyszłością są inwestorzy, nowi mieszkańcy, rolnictwo oraz turystyka. Niezbędnym elementem rozwoju Regionu jest jego komunikacyjna dostępność, a w niej niewątpliwie transport lotniczy. Uważamy, że przyszłość lotniska jest wspólnym wyzwaniem Gminy Zamość, Powiatu Zamojskiego, Miasta Zamość, oraz Aeroklubu Ziemi Zamojskiej. Mając to na uwadze we w wspomnianym powyżej piśmie z dnia 8 marca 2019 roku Samorząd Gminy Zamość zgłosił również gotowość do rozmów o wspólnej realizacji zadania inwestycyjnego i przedłożył Staroście Zamojskiemu do dalszego dysponowania:

1. Projekt budowlany budowy pasa startowego o wymiarach 1050 m x 30 m, który ma być lądowiskiem dla lekkich statków powietrznych o maksymalnym ciężarze startowym 6000 kg. Nawierzchnia pasa z krat geokart na podbudowie z kruszywa łamanego i warstwie piasku. Nośność nawierzchni 100 kn/oś. Wartość kosztorysowa zadania 3 767 561 zł (stan 14.08.2017 r.).
2. Decyzję Wojewody Lubelskiego z dnia 15 grudnia 2017 roku zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającą Gminie Zamość pozwolenia na budowę pasa startowego na lotnisku w m. Mokre.
3. Decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 6 lutego 2018 roku zezwalającą na wprowadzenie istotnych zmian eksploatacyjnych i technicznych cech lotniska Zamość (EPZA), które wynikają z opracowanego projektu budowlanego.

Samorząd Gminy Zamość wierzy, że podejmowane działania i decyzje Starosty Zamojskiego umożliwią budowę pasa startowego w oparciu o pozyskane przez Gminę pozwolenia. Samorząd Gminy jest gotowy do szczegółowych rozmów w tym zakresie. Wolę współpracy wyrażaliśmy w pismach z dnia 17 grudnia 2018 roku i z dnia 02 stycznia 2019 roku, w trakcie osobistej rozmowy Wójta i Starosty w dniu 9 stycznia 2019 r., jaka miała miejsce z inicjatywy Wójta Gminy oraz w pisemnej ofercie wspólnej realizacji przez Samorządy zadania, złożonej w dniu 25 lutego 2019 r. Gotowość do rozmów przedłożyła Panu Staroście także delegacja Organów Gminy Zamość w trakcie spotkania w dniu 25 lutego 2019 r., jakie miało miejsce z inicjatywy Samorządu Gminy. Czekamy na decyzje Starosty Zamojskiego.

/8.03.2019 r., Ryszard Gliwiński/

W trakcie zebrań wiejskich (wybory Sołtysów i Rad Sołeckich), jakie miały miejsce w styczniu i lutym, nie było zbyt wiele czasu na omawianie tego zagadnienia w skali gminnej. Rozmawialiśmy o zadaniach sołeckich oraz ogólnych wyzwaniach finansowych Gminy. Mówiłem o wyjątkowości budżetu 2019 roku w zakresie wydatków inwestycyjnych. Analiza poniższych dziewięciu zestawień tabelarycznych obrazuje podstawowe uwarunkowania decyzji inwestycyjnych tego roku:

• 9 zadań realizowanych z unijnym i krajowym dofinansowaniem (tabela nr 2) to aż 62,5% wszystkich wydatków inwestycyjnych. Angażują one aż 48,2% środków własnych Gminy przeznaczonych na inwestycje.
• 3 przedsięwzięcia (tabela nr 3) obejmują finansowanie zadań innych podmiotów – Powiatu i Rządu. Angażują one 10,32% gminnych środków inwestycyjnych 2019 roku.
• 32 zadania inwestycyjne to konsekwencje decyzji Mieszkańców z zebrań wiejskich 2018 roku o przeznaczeniu środków Programu Funduszu Sołeckiego. Połowę spośród nich trudno będzie realizować z ujętymi w budżecie kwotami funduszu sołeckiego. Zadania te czekają na rozwój sytuacji w ciągu roku. Trzeba szukać dodatkowych pieniędzy na ich realizację.

Podsumowując powyższe trzeba stwierdzić, że spośród 63 zadań inwestycyjnych aż w 44 przypadkach decyzje o ujęciu ich w budżecie zapadały w ciągu roku 2018 i wcześniej (programy unijne), a nie na etapie projektowania budżetowego w listopadzie i grudniu ubiegłego roku. Skutek tej sytuacji pokazuje tabela nr 4, inwestycje na drogach gminnych. Bez zadań funduszu sołeckiego tylko 5 dróg, zaledwie około 2000 m nowej nawierzchni i tylko 1 891 087 zł środków na budowę dróg gminnych.
Tak źle jeszcze nie było. To także efekt sytuacji związanej z finansowaniem oświaty i wzrostu kosztów realizacji zadań. Więcej o tym na stronie 10 tego wydania Biuletynu.

Uchwalenie budżetu 2019 roku nie zakończyło finansowych wyzwań inwestycyjnych najbliższych miesięcy. Wszystkie wolne pieniądze mamy już podzielone, a przed nami kolejne tematy. Uruchomiony został rządowy program Fundusz Dróg Samorządowych. Szczegółów jeszcze nie znamy – piszę o tym więcej na stronie 2 tego Biuletynu. W warunkach obecnej wiedzy pewnym jest, że dofinansowanie z programu otrzyma zadanie ujęte w poz. 9 tabeli nr 2 „Przebudowa dróg gminnych nr 110385L i 110408L wraz z budową chodnika w m. Jatutów”. Na sesji Rady Gminy (21 marca) przedstawię w tym zakresie konkretne propozycje budżetowe – trzeba znaleźć 1 155 474 zł własnych środków, aby otrzymać 1 354 526 zł dofinansowania z budżetu Państwa (wartości kosztorysowe z 2018 roku). W konkursie, na którego ogłoszenie czekamy, planujemy zgłosić jeszcze 3 inne drogi, których nie ma obecnie w uchwalonym budżecie. Jeśli otrzymają dofinansowanie trzeba będzie zabezpieczyć na to środki. W lutym zgłosiliśmy 3 gminne zadania do konkursu krajowego programu Otwarte Strefy Aktywności. Tego także nie mamy w budżecie. Ogłoszony został nabór wniosków na dofinansowanie budowy sal sportowych przy szkołach. Zgłaszać będziemy w tym konkursie budowę sali przy Zespole Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Kalinowicach. To ewentualnie finansowe wyzwanie lat 2020-2021, ale decyzje tego roku mają na nie wpływ. W związku z uruchomieniem programu Fundusz Dróg Samorządowych, spodziewamy się także wniosku Powiatu o dofinansowanie budowy drogi powiatowej Szewnia – Wólka Wieprzecka. Jak widać po uchwaleniu budżetu nie zajmujemy się tylko zadaniami w nim ujętymi. Stawiamy sobie wciąż nowe wyzwania i staramy się szukać możliwości realizacji wniosków Mieszkańców. Zawsze podejmowałem w tym zakresie odważne decyzje. Jednak to, co wydarzyło się w finansach gminnych ubiegłego roku za sprawą oświaty i wzrostu kosztów realizacji innych zadań, nakazuje zmienić dotychczasowe postrzeganie spraw i ograniczyć odwagę w decyzjach. Tylko jak to robić, gdy wciąż pojawiają się nowe możliwości pozyskania środków zewnętrznych na gminne inwestycje. Rok 2019 będzie jednak niewątpliwie czasem podejmowania trudnych decyzji dotyczących gminnego gospodarowania w latach 2020 – 2023. Zapraszam do zapoznania się z poniższymi informacjami o gminnych inwestycjach i do kontaktu poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „PRZYDATNE/Zadaj pytanie Wójtowi”. Od połowy marca będę już szybciej odpowiadał na otrzymywane e-maile.

Tabele

/9.03.2019 r., Ryszard Gliwiński/

Najważniejszy dla nas akt prawa miejscowego, czyli budżet Gminy Zamość na 2019 rok, przyjęty został przez Radę Gminy 27 grudnia ubiegłego roku. Radni głosowali nad projektem budżetu, przedłożonym przez Wójta 14 listopada 2018 r. oraz późniejszymi zmianami, jakie zaproponował Wójt. Wyniki głosowania: za przyjęciem budżetu głosowało 17 Radnych, przeciw 0, wstrzymało się 2 Radnych. Nagranie z sesji Rady dostępne jest na stronie www.gminazamosc.pl (III sesja). Cała treść uchwały budżetowej z załącznikami dostępna jest na stronie www.ugzamosc.bip.lubelskie.pl – zakładka Finanse gminy, dalej Budżet, dalej Budżet gminy rok 2019.

Szczegóły zarządzania gminnymi finansami 2019 roku będą prezentowane w kolejnych wydaniach Biuletynu. Dzisiaj nieco ogólnych informacji wprowadzających w zagadnienie. Rozpocznijmy od zapoznania się z danymi zawartymi w niżej prezentowanych tabelach. Pozwalają one ocenić stan gminnych finansów i możliwości realizacji wniosków składanych w trakcie zebrań wiejskich. Ma to szczególne znaczenie na początku nowej samorządowej kadencji, gdyż ten rok to także czas planowania inwestycyjnego na lata 2020-2023.

Mieszkańcy Gminy oceniają gminny budżet najczęściej poprzez poziom wydatków inwestycyjnych i ich relację w stosunku do pozostałych wydatków. Tak patrząc na budżet 2019 roku można pewnie być umiarkowanie zadowolonym. Jego wydatki inwestycyjne wynoszą 20 119 953 zł i jest to 26,40% sumy całości wydatków własnych i rozchodów (76 210 584 zł). Bardziej dociekliwi będą analizować dane prezentowane w tabeli nr 4 na stronie obok. Wynika z nich, że głównym źródłem finansowania gminnych inwestycji są środki zewnętrzne, w tym programy unijne (41,06% wydatków) oraz kredyty i pożyczki (24,85% wydatków). Środki pozostałe z dochodów bieżących po zaspokojeniu wydatków bieżących i rozchodów (poz. 1a w tabeli nr 4) to 4 089 860 zł, co w wydatkach inwestycyjnych daje udział 20,33%. Będą mieli rację Ci, którzy powiedzą, że nie jest to najlepszy wynik. Tym bardziej jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że wydatki bieżące budżetu 2019 roku zostały mocno okrojone. Główną przyczynę takiej oceny pokazują informacje zawarte w tabelach nr 6 i 7 na stronie 4. Popatrzmy na dane dotyczące roku 2018. Dochody budżetu gminnego z dwóch podstawowych źródeł (wiersze 1 i 2 w tabeli nr 6) w stosunku do roku 2017 wzrosły o 1 330 579 zł (wiersz 3). Tabela nr 7 obrazuje natomiast to, co stało się w 2018 roku w wydatkach związanych z funkcjonowaniem oświaty (13 szkół). Udział środków własnych budżetu gminnego w stosunku do roku 2017 wzrósł o 3 242 970 zł (wiersz 3b). Skąd wzięliśmy te dodatkowe pieniądze na funkcjonowanie oświaty? Odpowiedź jest prosta: z dochodów pokazanych w wierszu 3 tabeli nr 6. Skoro te dochody wzrosły w 2018 roku o 1 330 579 zł, a na sfinansowanie wydatków oświatowych dołożyliśmy 3 242 970 zł, to otrzymujemy wynik ujemny 1 912 391 zł. Tyle w ubiegłym roku dołożyliśmy do funkcjonowania oświaty z pieniędzy pochodzących z gminnych podatków. Tak wygląda podstawowy problem budżetów lat 2018-2019, którego efektem jest zmniejszenie możliwości inwestycyjnych. Jeśli dołożymy do tego wzrost kosztów realizacji inwestycji (w budowie dróg o 50% – 60%), to ból głowy dla zarządzających gminnymi finansami jest pewny.

Problem finansowania gminnej oświaty pokazany w tabeli nr 7 na stronie 4 jest obecnie dla Organów Gminy najpoważniejszym wyzwaniem decyzyjnym, ale nie jedynym. Musimy w najbliższych miesiącach doprowadzić do wyjaśnienia sytuacji związanej z finansowaniem realizacji zadań Samorządu Powiatu w Zamościu, z uwzględnieniem tego co dalej z wnioskami Mieszkańców w sprawie budowy chodników przy drogach powiatowych. To, co prezentuję w tabelach nr 4,6,7 nie pozwala na 85% udział środków budżetu Gminy w budowie chodników. Przedłożona Staroście i Zarządowi Powiatu jeszcze w grudniu gminna oferta w tym zakresie pozostaje wciąż bez odpowiedzi. Miesiące 2019 roku to także opracowanie wieloletniego planu inwestycyjnego Gminy, uwzględniającego zadania na lata 2020-2023 oraz dalszą perspektywę w zakresie unijnych programów lat 2021-2027. O bieżących wyzwaniach i przyszłości gminnych finansów pisać będziemy w kolejnych wydaniach Biuletynu. Dzisiaj zachęcam do własnych analiz i kontaktu poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „zadaj pytanie Wójtowi”.

/04.02.2019 r., Ryszard Gliwiński/

Zobacz tabele

Na kartach polskiej historii rok 2018 zapisuje się w sposób wyjątkowy. Patriotycznie świętujemy stulecie odzyskania niepodległości oraz kolejne rocznice ważnych dla Kraju wydarzeń z 1791 r. (Konstytucja 3 maja), 1920 r. (Bitwa Warszawska), 1939 r. (II Wojna Światowa) i 1944 roku (Powstanie Warszawskie). To wszystko dla utrwalania w Nas narodowych wartości, dla wychowania siebie i kolejnych pokoleń. W pogłębianym wciąż podziale politycznym łączy Nas jeszcze to, co tak ważne było dla wielu pokoleń Polaków. Wierzę, że ludzkim narodowym spoiwem jest i będzie zapoczątkowana w 1990 roku idea samorządów gminnych – Małych Ojczyzn (Gmin i Sołectw), która daje nam możliwości realizowania się w obywatelskiej aktywności. Rok 2018 to także czas samorządowej demokracji – podsumowań i rozliczeń, ale jednocześnie planów na przyszłość. Podany już został termin wyborów samorządowych. Do lokali wyborczych pójdziemy w niedzielę, 21 października 2018 r. Ponownie wybierzemy Wójta Gminy Zamość, 21 Radnych Rady Gminy, 5 Radnych Rady Powiatu oraz naszych przedstawicieli do Sejmiku Województwa Lubelskiego. Rozpoczęła się już formalna kampania wyborcza. Będzie więc coraz więcej dyskusji (nie tylko publicznych) i coraz więcej składanych obietnic.
Wyjątkowość najbliższych dwóch miesięcy w Gminie Zamość pogłębia dodatkowo fakt, że w wyborach Radnych Rady Gminy zabrano nam prawo wybierania swoich przedstawicieli w okręgach jednomandatowych. Prawne decyzje Polityków z Warszawy (z udziałem naszych lokalnych) zmusiły nas do zakładania dużych Komitetów Wyborczych, skupiających 29 (maksimum) kandydatów na Radnych i kandydata na Wójta Gminy. Będzie więc grupowa rywalizacja o głosy Wyborców, będą programy wyborcze, ale też można się spodziewać oczerniania rywali z innych Komitetów. Czy idea samorządów gminnych przetrwa to, co w wyborach samorządowych na szczeblu Gmin zafundowali nam Politycy z Parlamentu? To już zależy od Nas samych. Formuły (procedury) wybierania Radnych Rady Gminy już nie zmienimy. Wyniki wyborów w dużej mierze (nie w całości) zależą jednak od Nas – od naszej obywatelskiej świadomości i od tego, w jaki sposób docierał będzie do Nas publiczny przekaz. Moim zadaniem, jako urzędującego Wójta Gminy, jest przekazywanie Mieszkańcom informacji, pozwalającej wyrobić sobie własną opinię o otaczającej (lokalnej) rzeczywistości. Dlatego w tym i kolejnym wydaniu BIULETYNU zamieszczał będę podstawowe informacje obrazujące samorządowe decyzje lat 2015 – 2018 i ich efekty. Zdaję sobie sprawę z tego, że nie uda mi się napisać o wszystkim. Zachęcam więc do samodzielnego poszukiwania informacji, do udziału w trwających zebraniach wiejskich, do kontaktu e-mail poprzez www.gminazamosc.pl „zadaj pytanie Wójtowi”. Warto przez najbliższe dwa miesiące zaangażować się w pogłębianie swojej obywatelskiej świadomości, gdyż w wyborach samorządowych powinniśmy mówić o naszych gminnych sprawach, a nie o tym, co dzieje się w Parlamencie i Rządzie. Powinniśmy oceniać decyzje podejmowane wśród Nas, w Małych Ojczyznach.
Tym, co najbardziej nas interesuje w samorządowych decyzjach, jest realizacja zadań inwestycyjnych poprawiających warunki życia w Sołectwach Gminy.

Wydatki inwestycyjne lat 2015–2018 przedstawiają się następująco:
Rok 2015 = 10 438 598 zł
Rok 2016 = 7 367 508 zł
Rok 2017 = 14 871 610 zł
Rok 2018 = 26 282 891 zł
(w trakcie realizacji)
——————-
Łącznie = 58 960 607 zł

Powyższe kwoty pokazują wahania wydatków inwestycyjnych w poszczególnych latach. Wytłumaczenie jest proste, lata 2017–2019 to czas realizacji przez Gminy projektów z unijnym dofinansowaniem. Własne możliwości inwestycyjne Gminy Zamość (bez pieniędzy zewnętrznych) obrazują powyższe wydatki 2016 roku – w realiach 2018 roku nieco większe. W trakcie samorządowej kadencji lat 2015–2018 do budżetu Gminy pozyskaliśmy łącznie 20 544 109 zł, w tym pieniędzy unijnych, z budżetu Państwa i budżetów Powiatu i Województwa. W sposób znaczący wsparły one powstałe w tym czasie inwestycje, to aż 35% wszystkich wydatków inwestycyjnych. Poniżej szczegóły zewnętrznych źródeł finansowania gminnych inwestycji.

W latach 2015–2018 na realizację gminnych inwestycji pozyskaliśmy środki z programów unijnych:
Rok 2015 = 1 722 312 zł
Rok 2016 = 0 zł
Rok 2017 = 2 250 701 zł
Rok 2018 = 12 512 441 zł
(w trakcie realizacji)
——————-
Łącznie = 16 485 454 zł

W latach 2015–2018 na realizację gminnych inwestycji pozyskaliśmy środki z rządowego programu przebudowy dróg lokalnych:
Rok 2015 = 0 zł
Rok 2016 = 529 096 zł
Rok 2017 = 1 243 812 zł
Rok 2018 = 812 517 zł
——————-
Łącznie = 2 585 425 zł

W latach 2015–2018 na realizację inwestycji pozyskaliśmy środki od samorządów – powiatu i województwa:
Rok 2015 = 390 000 zł
Rok 2016 = 325 130 zł
Rok 2017 = 708 100 zł
Rok 2018 = 50 000 zł
——————-
Łącznie = 1 473 230 zł

Popatrzmy jeszcze na pozostałe źródła finansowania gminnych inwestycji lat 2015–2018. 21 136 903 zł to kredyty, a 17 279 595 zł to środki własnych dochodów budżetowych (podatków i subwencji). W poszczególnych latach okresu 2015–2018 udział kredytów w realizacji inwestycji był następujący:
Rok 2015 = 5 136 903 zł
Rok 2016 = 5 000 000 zł
Rok 2017 = 5 000 000 zł
Rok 2018 = 6 000 000 zł
——————-
Łącznie = 21 136 903 zł

W poszczególnych latach okresu 2015–2018 udział środków z dochodów własnych (podatków i subwencji) w realizacji inwestycji był następujący:
Rok 2015 = 3 189 383 zł
Rok 2016 = 1 513 282 zł
Rok 2017 = 5 668 997 zł
Rok 2018 = 6 907 933 zł
——————-
Łącznie = 17 279 595 zł

Powyższe obrazuje własne możliwości inwestycyjne budżetu Gminy Zamość. W ostatnich dwóch latach zwiększamy je, ale to wciąż zbyt mało, aby realizować pilne i słuszne wnioski inwestycyjne Mieszkańców. Budowa 1 km drogi gminnej w warunkach 2018 roku to już nawet 1 200 000 zł, a własne możliwości inwestycyjne, pochodzące z dochodów z podatków i subwencji, to zaledwie ok. 6-7 mln zł. Możliwości inwestycyjne zwiększamy środkami z programów unijnych, ale Unia nie finansuje budowy dróg gminnych (bardzo mały zakres), chodników, oświetlenia ulicznego, obiektów szkolnych i sportowych, świetlic wiejskich (bardzo mały zakres), otwartych stref aktywności (np. placów zabaw i siłowni zewnętrznych). Dlatego w decyzjach budżetowych każdego roku wykorzystujemy kredyty jako źródło finansowania inwestycji. Dzisiaj osiągane w przetargach oprocentowanie kredytów to niewiele ponad 2%, dlatego uważam, że warto z nich korzystać. Chociażby po to, aby przyspieszać pozytywne zmiany w naszych Sołectwach. Oczywiście powoduje to kwotowe zadłużenie Gminy, które na koniec 2018 roku będzie wynosiło 23 679 920 zł – 24,42% planowanych dochodów budżetu (94 089 690 zł z zadaniami zleconymi). W 2018 r. spłata rat kredytów to kwota 4 172 308 zł. To liczby – kwoty. Popatrzmy na zadłużenie Gminy od strony praktycznej. Obecnie rocznie płacimy około 500 000 zł odsetek od niespłaconego kredytu. To faktyczny roczny koszt zadłużenia Gminy, przez pryzmat którego, uważam, trzeba oceniać sytuację – moim zdaniem niezbyt wielki. Raty kredytu to oddanie wcześniej pozyskanych pieniędzy, za które szybciej, i przez to taniej, wybudowano drogi, chodniki, itp. Wspomniałem już, że w tym roku za 1 km nowej nawierzchni drogi gminnej płacimy aż 1,2 mln zł. Przypomnę, że w 2017 roku w przetargach organizowanych na początku roku cena 1 km wynosiła ok. 600 000 zł. Potem było nieco drożej. Kredyty są więc normalnym i porządnym źródłem rozwoju gospodarczego, także w samorządach. Oczywiście, decyzje muszą być przemyślane i oparte na kalkulacjach. Do tego co napisałem warto powrócić po analizie dalszej części tekstu – szczególnie w zakresie realizacji projektów unijnych, wsparcia finansowego zadań Powiatu i sytuacji w oświacie.
Powyższe to ogólne uwarunkowania, efekty i liczby obrazujące realizację inwestycji gminnych lat 2015–2018. Aby otrzymać nieco pełniejszy obraz trzeba uzupełnić go o konkrety rzeczowe. Rozpocznę więc od projektów realizowanych z unijnym dofinansowaniem.
W latach 2015–2018 realizowaliśmy (i wciąż jeszcze realizujemy) 13 projektów, które wygrały w konkursach „na unijne pieniądze”. Łączna kwota unijnego dofinansowania lat 2015-2018 w Gminie Zamość to 16 485 454 zł. Spośród wspomnianych 13 projektów 6 realizować będziemy jeszcze w roku 2019. Mamy na nie zapewnione już unijne pieniądze na lata 2019-2020 w kwocie 9 802 771 zł. Są to:

• termomodernizacja szkół w Sitańcu i Wysokiem
• termomodernizacja szkół w Mokrem, Lipsku, Borowinie Sitanieckiej i Pniówku
• budowa 6 km sieci wodociągowej z ujęciem wody i oczyszczalnią ścieków przy szkole w Płoskiem
• budowa sieci wodociągowej z ujęciem wody w Żdanówku – kontynuacja etapu I i II (ujęcie wody + 2650 metrów sieci wodociągowej)
• program „RoweLove Roztocze – razem pomimo granic” (przebudowa obiektu byłej szkoły w Lipsku Polesiu i połączenie gminnej ścieżki rowerowej z Centralnym Szlakiem Rowerowym Roztocza)
• budowa Centrum Kultury Dawnej w Wysokiem przy obecnej Regionalnej Izbie Pamięci.

Pozostałe 7 projektów (zrealizowane lub zostaną ukończone w 2018 roku) to:

• adaptacja budynku na filię Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminny Ośrodek Kultury w Wysokiem (projekt z lat 2014-2015)
• rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej Gminy Zamość w Mokrem, Wólce Panieńskiej i Jatutowie (1045 metrów sieci)
• modernizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (zadanie realizowane w 7 szkołach – place zabaw, sprzęt dydaktyczny)
• budowa sieci wodociągowej oraz sieci kanalizacji sanitarnej w Żdanowie i Żdanówku – etap II (3670 metrów sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej + 1160 metrów tłocznej + 1970 metrów sieci wodociągowej + 5 przepompowni ścieków)
• zakupy inwestycyjne dla Ochotniczych Straży Pożarnych (ciężki samochód pożarniczy dla OSP Białowola)
• odnawialne źródła energii w Gminie Zamość – część I
• odnawialne źródła energii w Gminie Zamość – część II (w obu zadaniach łącznie 1285 zestawów solarowych na budynkach Mieszkańców)

Łącznie w latach 2015–2018 pozyskaliśmy 26 288 225 zł unijnego dofinansowania, w tym 9 802 771 zł na lata 2019-2020. Dalsze 2 projekty biorą jeszcze udział w konkursach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – czekamy na decyzje zapadające w Lublinie. Ewentualna ich realizacja odbędzie się w latach 2019-2020, a kwota dofinansowania wyniesie 1 mln zł. Są to:

• rozbudowa i przebudowa świetlicy wiejskiej w Żdanówku
• budowa kompleksu sportowego w Zawadzie – przebudowa boiska piłkarskiego

Kolejna ważna grupa wydatków inwestycyjnych to wsparcie finansowe realizacji zadań własnych Powiatu Zamojskiego (nawierzchnie biegnących przez Gminę Zamość dróg powiatowych i chodniki przy nich), Województwa Lubelskiego (chodniki przy drogach wojewódzkich biegnących przez Gminę Zamość) oraz Administracji Rządowej (przejścia dla pieszych i chodniki przy drogach krajowych i przejścia dla pieszych na tych drogach). Zadania te realizujemy lub finansujemy ich wykonanie na podstawie zawartych porozumień z Samorządami Powiatu i Województwa oraz Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. W latach 2015–2018 realizowaliśmy i realizujemy 19 takich zadań w 22 Sołectwach naszej Gminy. Łączna kwota gminnego zaangażowania finansowego to 5 962 922 zł. W trakcie jednego z zebrań wiejskich, jakie miało miejsce przed kilkoma dniami, usłyszałem od Mieszkańca wypowiedź podkreślającą, że nie powinniśmy finansować inwestycji nie będących zadaniem Gminy. Rację ma Mieszkaniec mówiąc, że w ten sposób pomniejszamy kwotę środków budżetowych na realizację gminnych zadań. Za powyższą kwotę wybudowalibyśmy w latach 2015-2018 dodatkowo około 8 km nawierzchni dróg gminnych. To prawda, ale przy drogach powiatowych, wojewódzkich i krajowych zlokalizowana jest znaczna część Gminy (domy i posesje Mieszkańców). Jak wspominałem, te zadania dotyczyły aż 22 Sołectw (z 35). Zarządcy dróg (Powiat i Województwo) sami nie palą się do realizacji zadań poprawiających bezpieczeństwo korzystania z nich. Jedyną formą „nacisku” na Nich, wywołującą konkretne decyzje inwestycyjne, jest właśnie gminne wsparcie finansowe. W przypadku Samorządów Powiatu i Województwa udaje nam się z powodzeniem wspólnie współfinansować zadania. Niestety, Administracja Rządowa (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad) godzi się na zawieranie porozumień tylko w przypadku zgody Gminy na 100% (!) finansowania Ich zadań. Doświadczyliśmy tego w tym roku w przypadku przejść dla pieszych na drodze krajowej nr 74 w Płoskiem i Zawadzie.

Popatrzmy na efekty lat 2015–2018 realizacji wspomnianych 19 zadań:

• 14 062 metrów nowych nawierzchni dróg powiatowych w Mokrem, Hubalach, Wychodach, Wieprzcu, Siedliskach, Płoskiem, Żdanowie, Zwódnem i Pniówku
• 4173 metrów chodników przy drogach powiatowych w Sitańcu, Sitańcu Kolonii, Chyżej, Zarzeczu i Wysokiem
• 1598 metrów chodników przy drogach wojewódzkich w Łapiguzie i Lipsku (Topornica)
• 1260 metrów chodników przy drodze krajowej nr 74 w Zawadzie i Płoskiem
  zatoka autobusowa w Skokówce
• dwa przejścia dla pieszych na drodze krajowej nr 17 w Sitańcu Wolicy i Wólce Panieńskiej
• odwodnienie drogi powiatowej w Sitańcu Kolonii.

W 2018 roku realizujemy i finansujemy dokumentację budowlaną dwóch kolejnych przejść dla pieszych na drodze krajowej nr 74 w Płoskiem i Zawadzie. Założyłem, że techniczną ich realizację będziemy współfinansować z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad w kolejnych latach, ale nic z tego – GDDKiA nie wyłoży na to ani złotówki. Będziemy więc finansować zadanie w całości ze środków budżetu gminnego. Dlaczego? – kto był na kwietniowym spotkaniu w Płoskiem z Posłem, Senatorem i Wojewodą ma gotową odpowiedź. Alternatywą było odstąpienie od projektowania, gdyż na jego rozpoczęcie była potrzebna zgoda Zarządcy drogi.

Kolejnym poważnym wyzwaniem budżetowym Gminy są zadania z zakresu budowy trwałych nawierzchni dróg gminnych. Jesteśmy wyjątkową Gminą, bo podmiejską – przybywa nam wciąż Mieszkańców i przybywa osiedli mieszkaniowych. O ograniczeniach lat 2015–2018 w decyzjach nt. budowy dróg gminnych piszę powyżej. Co w tych latach zrealizowaliśmy?

• zadania na 46 drogach gminnych w 22 Sołectwach Gminy Zamość
• ponad 24 248 metrów nowych nawierzchni dróg (asfalt + kostka brukowa)
• na realizację tych zadań wydatkowano 18 299 984 zł
• w powyższej kwocie są pozyskane środki zewnętrzne w kwocie 3 598 955 zł, w tym:
  • 2 515 725 zł z rządowego programu przebudowy dróg lokalnych (3 projekty obejmujące 6 dróg)
  • 1 083 230 zł z budżetów Samorządów Powiatu i Województwa.

Gminne inwestycje lat 2015–2018 to nie tylko to, co powyżej.
W kończącej się samorządowej kadencji zrealizowaliśmy m.in.:

• 23 930 metrów oświetlenia ulicznego
• 15 otwartych stref aktywności (placów zabaw i siłowni zewnętrznych poza obiektami szkół)
• 4130 metrów sieci wodociągowej (poza programami unijnymi)
• 700 metrów sieci kanalizacji sanitarnej (poza programami unijnymi)
• 4 obiekty gminne zostały rozbudowane i odnowione (Płoskie, Siedliska, Wólka Wieprzecka, Lipsko)
• rozbudowano obiekt Zespołu Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Kalinowicach i
• wybudowano plac zabaw
• powstał nowy budynek – zaplecze socjalne na kompleksie sportowym w Zawadzie.

Wydatki inwestycyjne (majątkowe) budżetu Gminy Zamość każdego roku są ograniczane tym, co mamy po stronie dochodów budżetu oraz zakresem wydatków bieżących. Szerzej o tych uwarunkowaniach napiszę w kolejnym wydaniu Biuletynu. Kończąc obecny tekst chciałbym na chwilę zatrzymać się na skutkach reformy oświatowej lat 2015–2018. Można śmiało stwierdzić, że wydatki bieżące w oświacie mają znaczący (negatywny) wpływ na poziom wydatków inwestycyjnych i zadłużanie się Gminy (szczególnie w 2018 r.). Popatrzmy na poniższe zestawienia.

Łączne wydatki bieżące w oświacie:

• 19 555 986 zł w 2014 r.
• 21 070 348 zł w 2015 r. (więcej o 1 514 362 zł)
• 21 451 644 zł w 2016 r. (więcej o 381 296 zł)
• 21 768 939 zł w 2017 r. (więcej o 317 295 zł)
• 26 506 090 zł w 2018 r. (więcej o 4 737 151 zł – w trakcie realizacji i z dużym wkładem środków unijnych)

Środki własne budżetu Gminy (podatki) w finansowaniu wydatków bieżących w oświacie:

• 3 190 579 zł w 2014 r.
• 4 166 431 zł w 2015 r. (więcej o 975 852 zł)
• 4 063 097 zł w 2016 r. (więcej o 103 334 zł)
• 4 438 501 zł w 2017 r. (więcej o 375 404 zł)
• 6 619 438 zł w 2018 r. (więcej o 2 180 937 zł – bez projektów unijnych i ze środkami koniecznymi do uzupełnienia w IV kwartale roku).

Skutek wprowadzanej reformy w oświacie w wydaniu Gminy Zamość to w 2018 roku o 2 180 937 zł więcej, niż przeznaczono w 2017 roku, środków pochodzących z naszych podatków w finansowaniu zadań oświatowych (bez inwestycji i remontów). Dla porównania, to ok. 2-3 km nawierzchni dróg gminnych mniej (wg cen z 2018 r.). Obawiam się, że prezentowana powyżej sytuacja pogorszy się w kolejnych latach. Od września 2019 roku nie będzie uczniów klas gimnazjalnych. Nie znamy zasad liczenia subwencji oświatowej dla gmin w nowym wydaniu. Szersza dyskusja o finansowaniu zadań oświatowych dopiero przed nami, w kolejnej samorządowej kadencji. Teraz, na 2 miesiące przed wyborami, to tylko sygnalizowanie gminnego problemu.
Rozpoczynając pisanie powyższego tekstu nie myślałem, że będzie tak obszerny. Dziękuję więc Tym, którzy przeczytali do końca. Chciałem zamknąć temat inwestycji lat 2015-2018 i tego, co jest z nimi ściśle powiązane. W kolejnym wydaniu Biuletynu podejmę próbę spojrzenia na wydatki bieżące budżetów naszej Gminy z ostatnich czterech lat. Zachęcam do poszukiwania informacji. Jest ich dużo, wystarczy wejść na www.gminazamosc.pl. Tam też są elektroniczne wydania Biuletynu z wcześniejszych lat i miesięcy. To dobra kronika gminnych wydarzeń i gminnego gospodarowania. Zapraszam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „zadaj pytanie Wójtowi”. Zachęcam też do udziału w zebraniach wiejskich.

/20.08.2018 r., Ryszard Gliwiński/

Kampania przed wyborami samorządowymi na szczęście dobiega już końca. Potwierdza ona wyraźną potrzebę prawnego unormowania udziału w niej Polityków i publicznych pieniędzy partii politycznych. Nie może przecież być tak, że za pieniądze podatników finansowane jest to co od kilku tygodni dzieje się w Gminie Zamość. Pojedynek potężnej Partii Politycznej z Komitetem Wyborczym Wyborców. To dzieje się w wyborach samorządowych na szczeblu gminnym. Politycy swoimi decyzjami i kampaniami sprowadzili politykę na sam dół – do Gminy, Sołectwa, Radnego, Sołtysa, Mieszkańca. Nie o to chodziło twórcom reformy samorządowej z 1990 roku. Nie przewidywali Oni, że w kampanii samorządowej na szczeblu Gmin będzie możliwe wydarzenie takie jak w świetlicy wiejskiej w Jatutowie 8 października 2018 roku. Przybyli na nie Pan Wojewoda, Pan Senator i Pan Poseł. W obecności około 50 osób przedstawiciele Rządu i Parlamentu dokonywali publicznej oceny Wójta i Radnych Rady Gminy. Bez Ich udziału. Odbył się kapturowy sąd nad Organami Gminy wybranymi przez Mieszkańców w demokratycznych wyborach. Jest na to dowód – film, który udostępnili sami organizatorzy i uczestnicy tego wydarzenia. Zero konkretów, same ogóły i wyuczone na pamięć polityczne teksty powtarzane w każdej innej Gminie. Nie mam żadnej wątpliwości, że to, co jest na filmie, kwalifikuje się do poważniejszych prawnych działań. Nic więc dziwnego, że Wójt i Radni zareagowali w trakcie sesji Rady Gminy Zamość, jaka miała miejsce w dniu 15 października 2018 r. Niektóre media społecznościowe donoszą, że było nerwowo. Niezbyt ściśle, było po prostu emocjonalnie. Inaczej nie mogło być po publicznej wypowiedzi w Jatutowie Pana Senatora Jerzego Chróścikowskiego. Rozpocząłem na sesji tę dyskusje i kontynuuję ją dalej. Uważam to za obowiązek Wójta Gminy Zamość. Moje milczenie oznaczałoby podpisanie się pod moją i Radnych Rady Gminy oceną, jaka wybrzmiała w Jatutowie. Moje milczenie oznaczałoby tolerowanie sytuacji, w której przedstawiciele Rządu i Parlamentu chcą ustawiać po swojemu samorządowe Organy Gminy. A przecież Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wyraźnie „Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej” (Konstytucja RP z dn. 2.04.1997 r. – Art. 15 ust. 1). Ten tekst oznacza coś konkretnego. Wybory polityczne dopiero za rok, teraz mamy wybory samorządowe.

Panie Senatorze Jerzy Chróścikowski. Panu wyjątkowo nie mogę odpuścić publicznej wypowiedzi w Jatutowie. Pan przecież ma staż samorządowca – gminnego radnego i Przewodniczącego Rady Gminy. Słowa wypowiadane przez Pana pod adresem Wójta Gminy i Radnych Rady Gminy mają więc szczególne znaczenie. Także w obliczu faktu, że mówi Pan je w roku jubileuszu 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Przekreśla Pan to co nie tylko adresaci Pana słów, ale i Mieszkańcy Gminy zrobili przez 28 lat samorządów gminnych. Nie podaje Pan żadnych konkretów. Z tego wniosek, że jedynym celem tego, co zrobił Pan w Jatutowie, jest manipulacja opinią publiczną dla osiągnięcia wyłącznie politycznych celów partii politycznej, którą Pan reprezentuje. Pan nie powiedział niczego na poparcie swoich tez, ja natomiast odpowiem Panu konkretami. Cytując wypowiedzi Pana Senatora, będę się posługiwał pewnymi „zbitkami” tekstu, ale one nie zmieniają kontekstu tego, co Pan Senator mówił. Kto chce może obejrzeć oryginał dostępny w internecie. Podkreślania autora niniejszego tekstu.

CYTAT wypowiedzi Pana Senatora:
……. Ja wierzę, że ten zastój, który jest teraz w Gminie Zamość trzeba pobudzić ……..……. a teraz nie widzę żadnych inwestycji jakie robiliśmy w latach 90-tych. Obudźmy tą gminę, wybierzmy nowych ludzi którzy będą mieli inwencje, co będą robili tak jak my robiliśmy w 90-tym roku……..

Panie Senatorze. Szanuję to, co robiono w latach 1990-1998. Nie neguję tego. Byłem wówczas Radnym Rady Gminy i przewodniczącym dwóch komitetów społecznych – telefonizacji i gazyfikacji. Szanuje tamten zapał nie tylko Radnych, ale przede wszystkim Mieszkańców. To nie Gmina budowała sieci telefoniczne i gazowe. Takie były czasy. Powtarzam, szanuję i cenię pracę Radnych wszystkich kadencji Rady Gminy i Pana Wójta Jerzego Kudyka. To, co poniżej to wyłącznie reakcja na Pana brak szacunku dla innych. Panie Senatorze – mam wrażenie, że nie zauważył Pan, zmian jakie zaszły w Polsce, samorządach i Gminie Zamość przez 20 lat Pana obecności w polityce. Twierdzi Pan, że w Gminie Zamość jest zastój i właśnie teraz trzeba Gminę Zamość pobudzić. Twierdzi Pan, że nie widzi Pan w Gminie żadnych inwestycji takich jak za Pana czasów. Poniżej wymieniam z pamięci (bez czytania sprawozdań) nieco z tego NIC, o którym Pan pisze:

 

ZMIENIAMY GMINĘ ZAMOŚĆ – samorządowe decyzje lat 2000-2018

• 4 sale sportowe przy Szkołach w Żdanowie, Sitańcu, Płoskiem i Zawadzie,
• 2 nowe obiekty Szkół – w Kalinowicach i Żdanowie
• 2 rozbudowane obiekty Szkół w Płoskiem, Wólce Wieprzeckiej,
• 6 obiektów Szkół poddano gruntownej termomodernizacji – Sitaniec, Wysokie, Mokre, Lipsko, Pniówek, Borowina Sitaniecka ( w trakcie realizacji )
• Boisko ORLIK w Żdanowie
• Obiekt sportowy w Zawadzie ( w trakcie realizacji )
• Nowy obiekt świetlicy wiejskiej, Biblioteki Publicznej i OSP w Mokrem
• Nowy obiekt RIP w Wysokiem
• Przebudowany obiekt Biblioteki Publicznej i GOK-u w Wysokiem
• 15 rozbudowanych i zmodernizowanych świetlic wiejskich
• 3 nowe gminne ujęcia wody – Sitaniec, oraz w trakcie realizacji Płoskie i Żdanówek ( do 2000 roku było tylko jedno w Wólce Wieprzeckiej)
• w 15 sołectwach wybudowano sieć wodociągową ( do 2000 roku była tylko w trzech – Wólce Wieprzeckiej, Skaraszowie i Skokówce)
• w 5 Sołectwach wybudowano sieć kanalizacji sanitarnej + 2 Sołectwa w części (do 2000 roku była tylko w trzech – Skokówce i części Sitańca)
• 1285 budynków mieszkalnych wyposażonych w zestawy kolektorów słonecznych
• 2 nowe ciężkie samochody pożarnicze – OSP Mokre, OSP Białowola

 

ZMIENIAMY GMINĘ ZAMOŚĆ – samorządowe decyzje lat 2015-2018

Inwestycje zrealizowane w latach 2015 – 2018 w Sołectwach Gminy Zamość

• 14 km nowych nawierzchni dróg powiatowych
• 7 km chodników przy drogach [powiatowych, wojewódzkich i krajowych
• 24 km nawierzchni dróg gminnych
• 24 km oświetlenia ulicznego
• 15 Otwartych Stref Aktywności

Pieniądze z unijnych programów na inwestycje lat 2015 – 2018
Rok 2015 = 1 722 312 zł
Rok 2016 = 0 zł
Rok 2017 = 2 250 701 zł
Rok 2018 = 12 512 441 zł ( w trakcie realizacji)
——————-
Łącznie = 16 485 454 zł

• unijne pieniądze lat 2019-2020 w kwocie 9 802 771 zł
• Łącznie w latach 2015 – 2018 pozyskaliśmy 26 288 225 zł ( z dochodami lat 2019-2020)
• Czekamy na kolejne decyzje zapadające w Lublinie. Ewentualna ich realizacja w latach 2019-2020, a kwota dofinansowania 1 000 000 zł.
  • Rozbudowa i przebudowa świetlicy wiejskiej w miejscowości Żdanówek
  • Budowa kompleksu sportowego w m. Zawada – przebudowa boiska piłkarskiego

Środki z rządowego programu przebudowy dróg lokalnych lat 2015 – 2018

• Rok 2015 = 0 zł
• Rok 2016 = 529 096 zł
• Rok 2017 = 1 243 812 zł
• Rok 2018 = 812 517 zł
  ——————-
  Łącznie = 2 585 425 zł

Po więcej informacji zapraszam Panie Senatorze do wydań Biuletynu Samorządu Gminy Zamość – dostępny w wersji elektronicznej na www.gminazamosć.pl Kolejne wydania Biuletynu będziemy Panu dostarczać do Biura.

CYTAT wypowiedzi Pana Senatora:
………Teraz ja nie widzę takich na gminie, które chcieliby sami realizować nie patrząc tylko na Państwo, a dzisiaj słyszę że Państwo, Rząd, my uchwalamy chcemy dawać pieniądze, a tu jakoś tak nie ma chęci żeby podejmować inicjatywy. Niektóre samorządy są bardziej aktywne widzę……

Zapomniał Pan Senator, że Państwo jest po to, aby pełnić służebną funkcję wobec Obywateli. Gdzie te pieniądze Panie Senatorze? Gdzie te konkrety? W jakich programach rządowych Gmina Zamość nie brała udziału? Z rządowego programu wsparcia budowy dróg gminnych w latach 2016-2018 korzystaliśmy w każdym roku. Skutecznie wygrywaliśmy rywalizację o rządowe pieniądze. Efekty 3-ech projektów to 2 585 425 zł środków z budżetu Państwa i 5106 mb km nawierzchni dróg gminnych. W naborze konkursowym złożyliśmy kolejny projekt – droga w Jatutowie – czekamy na pozytywne decyzje Pana Wojewody. Reforma oświatowa w 2018 roku kosztuje Gminę o 2,4 mln zł więcej niż w 2017 roku (z własnych lokalnych podatków). Przez to nie wybudowaliśmy w tym roku 2 km dróg gminnych. Gdzie te rządowe pieniądze Panie Senatorze?

CYTAT z wypowiedzi Pana Senatora:
……..No pięknie jest, Pan Wójt ma świetlany spokój na sesji, nie ma żadnych problemów ale jak myśmy mieli sesje to było tak gorąco w dyskusji i bardzo dobrze, że było gorąco w dyskusji bo ta dyskusja coś wnosiła, a teraz jak ja słyszę wszystko jest dobrze, nie ma potrzeby, nie ma żadnych inicjatyw, pan wójt wszystko dobrze wie, oni wszystko wiedzą jak robią………..

Rzeczywiście Panie Senatorze nie zauważył Pan zmian w Sołectwach i gminach, w Mieszkańcach. Rada Gminy Zamość pracuje nie tylko w trakcie sesji, także poprzez obrady stałych Komisji Rady, na których przygotowywane są decyzje Rady i poważniejsze decyzje Wójta Gminy. Nie robimy z sesji Rady Gminy Zamość teatru – przynajmniej Radni i Wójt. Nie dajemy takiego popisu jak w Sejmie i Senacie. Szanujemy się. Politycy w Sejmie i Senacie nie znają chyba tego słowa. Ile razy Pan Senator był na sesji Rady Gminy Zamość? W poniedziałek była sesja Rady kończąca VII samorządową kadencję. Gdzie byli Pan Senator i Pan Poseł – Mieszkańcy Gminy? Otrzymali zaproszenia. Pan Senator podziękował pięknie Radzie Gminy i Wójtowi w trakcie zebrania KW PiS w Jatutowie. Proszę jeszcze raz przeczytać słowa Pana Senatora. Piękny szacunek dla Tych, co wprowadzają w życie decyzje Parlamentu. Zarządzanie oświata w latach 2017-2018 to nie świetlany spokój Panie Senatorze ,ale horror. Myśli Pan, że tak łatwo stanąć przed Mieszkańcami w trakcie 35 zebrań wiejskich i tłumaczyć się, dlaczego nie wybudowałem dodatkowych dwóch kilometrów dróg. Podjąłem decyzję, że te pieniądze trzeba przeznaczyć na funkcjonowanie oświaty. Pan nie musi tego przeżywać, bo Polityk za nie odpowiada za swoje decyzje. Niestety, widać także i słowa.

CYTAT z wypowiedzi Pana Senatora:
…….. Musimy naprawdę zmobilizować, nie tylko nasz elektorat ale w ogóle wszystkich mieszkańców żeby poczuli się do tego, że nareszcie mogą sami zdecydować. …….. Więc ja uważam, jako ten, który tutaj był na tej gminie wcześniej w samorządzie, razem tutaj pracowaliśmy, powinniśmy wypracować nowy ruch, jak w 90-tym roku. Idźmy na wybory, wybierzmy nowych ludzi, ………………. i wtedy mam nadzieję, że ta gmina znowu stanie i będzie miała pomysł, jak zdobyć własne pieniądze bo przecież w gospodarkę, jak się inwestuje to przecież własne dochody, ja chce żebyśmy chodzili nie tylko po żebrane. Ja myślę, że to jest szansa dla naszej Gminy….

Pan Senator nawołuje do wypracowania nowego ruchu społecznego, takiego jak w 1990 roku. Brakuje mi słów na komentarz tego. W Gminie Zamość jest tak źle, że trzeba aż narodowego zrywu takiego, jaki obalił komunizm. Aż tacy wredni i groźni dla Mieszkańców są Wójt i Radni Rady Gminy? Moim zdaniem Pan Senator obraża Twórców ruchu społecznego z lat 1989-1990. Nie wiem, o co Panu Senatorowi chodzi z tym żebraniem. Jeden z Radnych w trakcie sesji powiedział, że chodzi o inwestorów. Że sprzedaliśmy Spółdzielnię Ogrodniczą w Łapiguzie i Zakłady Mięsne. Ja je sprzedałem? To raczej działo się wówczas, gdy Pan Senator miał większy ode mnie wpływ na decyzje. Czy to przypadkiem nie jest zadanie Pana Senatora i Pana Posła – Mieszkańców Gminy, poszukiwanie inwestorów? Co zrobili w tym zakresie przez lata uprawiania polityki?

CYTAT z wypowiedzi Pana Senatora:
……. Więc uważam, że jest szansa i ja tą szansę popieram widząc tutaj Was czy w gminie, jak tutaj pan Wójt, czy Radni, którzy będą razem pomagać, czy w powiecie, którzy drogi nie będą blokować a pomagać te drogi realizować, że nie będę musiał się męczyć jeździć na ten Pniówek jak jeżdżę po tej drodze aż mi przykro, bo mówią jak do senatora to droga powinna być dobra. (koniec wypowiedzi).

Panie Senatorze. Droga powiatowa Kalinowice – Krasnobród, przez Białowolę, będzie w latach 2018-2019 przebudowana. To już podjęte decyzje, o których niemożliwe, żeby Pan nie wiedział. Prace już się rozpoczęły. Do realizacji tego zadania nie jest potrzebny nowy Wójt i nowi Radni, także Powiatowi. Decyzje już podjęli dawno temu obecni. To obecne Organy Gminy zdecydowały o przekazaniu Powiatowi na ten cel ponad 2,7 mln zł. Po to, aby Pan jeździł dobrą drogą. A co Pan zrobił dla tej drogi? Pan Senator widzi szansę w nowych – Wójcie i Radnych. Nie będę się z tym sprzeczał, być może ma Pan rację. Tylko Panie Senatorze, proszę powiedzieć Mieszkańcom, że kandydat na Wójta Gminy, którego Pan tak wspiera, jest jeszcze wciąż formalnie członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jak popatrzymy na listę kandydatów do Rady Gminy wspieraną przez Pana, to takich „kwiatków” znajdziemy więcej. Jak Pan się z tym czuje? Tak właśnie wygląda polska polityka. Znamy się, dzień wcześniej klęczeliśmy obok siebie w Kościele. Zaskoczył mnie Pan swoją publiczną wypowiedzią. Nie myślałem, że swoim zachowaniem będzie Pan firmował mizerność polskiej polityki.

W latach 2017-2018 Politycy zrobili wszystko, aby upolitycznić Samorządy. Przygotowali akty prawne i przeprowadzili dobrze zorganizowaną negatywną kampanię społeczną skierowaną przeciwko wybieranym przez Mieszkańców Wójtom i Radnym. Efekty widzimy w trwającej jeszcze kampanii przed wyborami samorządowymi. Calowa manipulacja przekazem publicznym. Senator i Poseł (Mieszkańcy Gminy) oraz Wojewoda biorą udział w samorządowej kampanii wyborczej. Spotykają się z Mieszkańcami i mówią im co myślą o Wójcie i Radnych Rady Gminy. Bez udziału zainteresowanych i bez podawania faktów. Nawołują do narodowego zrywu. W niedzielę 21 października 2018 roku w lokalach wyborczych zdecydujemy czy sami chcemy stanowić o swoich lokalnych sprawach, czy też pozwolimy na to, aby wszystkie decyzje zapadały w politycznych gabinetach Warszawy i Zamościa. Ja stawiam na gwarantowane nam przez Konstytucję prawo do decydowania o sołeckich i gminnych sprawach. SAMORZĄD – TY DECYDUJESZ. Hasło gminnej kampanii społecznej lat 2017-2018 jest wciąż aktualne. Nie zapominajmy o nim. W niedziele wybierzmy SAMORZĄD.

/17.10.2018r. Ryszard Gliwiński /

Na kartach polskiej historii rok 2018 zapisuje się w sposób wyjątkowy. Patriotycznie świętujemy stulecie odzyskania niepodległości oraz kolejne rocznice ważnych dla Kraju wydarzeń z 1791 r. (Konstytucja 3 maja), 1920 r. (Bitwa Warszawska), 1939 r. (II Wojna Światowa) i 1944 roku (Powstanie Warszawskie). To wszystko dla utrwalania w Nas narodowych wartości, dla wychowania siebie i kolejnych pokoleń. W pogłębianym wciąż podziale politycznym łączy Nas jeszcze to, co tak ważne było dla wielu pokoleń Polaków. Wierzę, że ludzkim narodowym spoiwem jest i będzie zapoczątkowana w 1990 roku idea samorządów gminnych – Małych Ojczyzn (Gmin i Sołectw), która daje nam możliwości realizowania się w obywatelskiej aktywności. Rok 2018 to także czas samorządowej demokracji – podsumowań i rozliczeń, ale jednocześnie planów na przyszłość. Podany już został termin wyborów samorządowych. Do lokali wyborczych pójdziemy w niedzielę, 21 października 2018 r. Ponownie wybierzemy Wójta Gminy Zamość, 21 Radnych Rady Gminy, 5 Radnych Rady Powiatu oraz naszych przedstawicieli do Sejmiku Województwa Lubelskiego. Rozpoczęła się już formalna kampania wyborcza. Będzie więc coraz więcej dyskusji (nie tylko publicznych) i coraz więcej składanych obietnic.
Wyjątkowość najbliższych dwóch miesięcy w Gminie Zamość pogłębia dodatkowo fakt, że w wyborach Radnych Rady Gminy zabrano nam prawo wybierania swoich przedstawicieli w okręgach jednomandatowych. Prawne decyzje Polityków z Warszawy (z udziałem naszych lokalnych) zmusiły nas do zakładania dużych Komitetów Wyborczych, skupiających 29 (maksimum) kandydatów na Radnych i kandydata na Wójta Gminy. Będzie więc grupowa rywalizacja o głosy Wyborców, będą programy wyborcze, ale też można się spodziewać oczerniania rywali z innych Komitetów. Czy idea samorządów gminnych przetrwa to, co w wyborach samorządowych na szczeblu Gmin zafundowali nam Politycy z Parlamentu? To już zależy od Nas samych. Formuły (procedury) wybierania Radnych Rady Gminy już nie zmienimy. Wyniki wyborów w dużej mierze (nie w całości) zależą jednak od Nas – od naszej obywatelskiej świadomości i od tego, w jaki sposób docierał będzie do Nas publiczny przekaz. Moim zadaniem, jako urzędującego Wójta Gminy, jest przekazywanie Mieszkańcom informacji, pozwalającej wyrobić sobie własną opinię o otaczającej (lokalnej) rzeczywistości. Dlatego w tym i kolejnym wydaniu BIULETYNU zamieszczał będę podstawowe informacje obrazujące samorządowe decyzje lat 2015 – 2018 i ich efekty. Zdaję sobie sprawę z tego, że nie uda mi się napisać o wszystkim. Zachęcam więc do samodzielnego poszukiwania informacji, do udziału w trwających zebraniach wiejskich, do kontaktu e-mail poprzez www.gminazamosc.pl „zadaj pytanie Wójtowi”. Warto przez najbliższe dwa miesiące zaangażować się w pogłębianie swojej obywatelskiej świadomości, gdyż w wyborach samorządowych powinniśmy mówić o naszych gminnych sprawach, a nie o tym, co dzieje się w Parlamencie i Rządzie. Powinniśmy oceniać decyzje podejmowane wśród Nas, w Małych Ojczyznach.
Tym, co najbardziej nas interesuje w samorządowych decyzjach, jest realizacja zadań inwestycyjnych poprawiających warunki życia w Sołectwach Gminy.

Wydatki inwestycyjne lat 2015–2018 przedstawiają się następująco:
Rok 2015 = 10 438 598 zł
Rok 2016 = 7 367 508 zł
Rok 2017 = 14 871 610 zł
Rok 2018 = 26 282 891 zł
(w trakcie realizacji)
——————-
Łącznie = 58 960 607 zł

Powyższe kwoty pokazują wahania wydatków inwestycyjnych w poszczególnych latach. Wytłumaczenie jest proste, lata 2017–2019 to czas realizacji przez Gminy projektów z unijnym dofinansowaniem. Własne możliwości inwestycyjne Gminy Zamość (bez pieniędzy zewnętrznych) obrazują powyższe wydatki 2016 roku – w realiach 2018 roku nieco większe. W trakcie samorządowej kadencji lat 2015–2018 do budżetu Gminy pozyskaliśmy łącznie 20 544 109 zł, w tym pieniędzy unijnych, z budżetu Państwa i budżetów Powiatu i Województwa. W sposób znaczący wsparły one powstałe w tym czasie inwestycje, to aż 35% wszystkich wydatków inwestycyjnych. Poniżej szczegóły zewnętrznych źródeł finansowania gminnych inwestycji.

W latach 2015–2018 na realizację gminnych inwestycji pozyskaliśmy środki z programów unijnych:
Rok 2015 = 1 722 312 zł
Rok 2016 = 0 zł
Rok 2017 = 2 250 701 zł
Rok 2018 = 12 512 441 zł
(w trakcie realizacji)
——————-
Łącznie = 16 485 454 zł

W latach 2015–2018 na realizację gminnych inwestycji pozyskaliśmy środki z rządowego programu przebudowy dróg lokalnych:
Rok 2015 = 0 zł
Rok 2016 = 529 096 zł
Rok 2017 = 1 243 812 zł
Rok 2018 = 812 517 zł
——————-
Łącznie = 2 585 425 zł

W latach 2015–2018 na realizację inwestycji pozyskaliśmy środki od samorządów – powiatu i województwa:
Rok 2015 = 390 000 zł
Rok 2016 = 325 130 zł
Rok 2017 = 708 100 zł
Rok 2018 = 50 000 zł
——————-
Łącznie = 1 473 230 zł

Popatrzmy jeszcze na pozostałe źródła finansowania gminnych inwestycji lat 2015–2018. 21 136 903 zł to kredyty, a 17 279 595 zł to środki własnych dochodów budżetowych (podatków i subwencji). W poszczególnych latach okresu 2015–2018 udział kredytów w realizacji inwestycji był następujący:
Rok 2015 = 5 136 903 zł
Rok 2016 = 5 000 000 zł
Rok 2017 = 5 000 000 zł
Rok 2018 = 6 000 000 zł
——————-
Łącznie = 21 136 903 zł

W poszczególnych latach okresu 2015–2018 udział środków z dochodów własnych (podatków i subwencji) w realizacji inwestycji był następujący:
Rok 2015 = 3 189 383 zł
Rok 2016 = 1 513 282 zł
Rok 2017 = 5 668 997 zł
Rok 2018 = 6 907 933 zł
——————-
Łącznie = 17 279 595 zł

Powyższe obrazuje własne możliwości inwestycyjne budżetu Gminy Zamość. W ostatnich dwóch latach zwiększamy je, ale to wciąż zbyt mało, aby realizować pilne i słuszne wnioski inwestycyjne Mieszkańców. Budowa 1 km drogi gminnej w warunkach 2018 roku to już nawet 1 200 000 zł, a własne możliwości inwestycyjne, pochodzące z dochodów z podatków i subwencji, to zaledwie ok. 6-7 mln zł. Możliwości inwestycyjne zwiększamy środkami z programów unijnych, ale Unia nie finansuje budowy dróg gminnych (bardzo mały zakres), chodników, oświetlenia ulicznego, obiektów szkolnych i sportowych, świetlic wiejskich (bardzo mały zakres), otwartych stref aktywności (np. placów zabaw i siłowni zewnętrznych). Dlatego w decyzjach budżetowych każdego roku wykorzystujemy kredyty jako źródło finansowania inwestycji. Dzisiaj osiągane w przetargach oprocentowanie kredytów to niewiele ponad 2%, dlatego uważam, że warto z nich korzystać. Chociażby po to, aby przyspieszać pozytywne zmiany w naszych Sołectwach. Oczywiście powoduje to kwotowe zadłużenie Gminy, które na koniec 2018 roku będzie wynosiło 23 679 920 zł – 24,42% planowanych dochodów budżetu (94 089 690 zł z zadaniami zleconymi). W 2018 r. spłata rat kredytów to kwota 4 172 308 zł. To liczby – kwoty. Popatrzmy na zadłużenie Gminy od strony praktycznej. Obecnie rocznie płacimy około 500 000 zł odsetek od niespłaconego kredytu. To faktyczny roczny koszt zadłużenia Gminy, przez pryzmat którego, uważam, trzeba oceniać sytuację – moim zdaniem niezbyt wielki. Raty kredytu to oddanie wcześniej pozyskanych pieniędzy, za które szybciej, i przez to taniej, wybudowano drogi, chodniki, itp. Wspomniałem już, że w tym roku za 1 km nowej nawierzchni drogi gminnej płacimy aż 1,2 mln zł. Przypomnę, że w 2017 roku w przetargach organizowanych na początku roku cena 1 km wynosiła ok. 600 000 zł. Potem było nieco drożej. Kredyty są więc normalnym i porządnym źródłem rozwoju gospodarczego, także w samorządach. Oczywiście, decyzje muszą być przemyślane i oparte na kalkulacjach. Do tego co napisałem warto powrócić po analizie dalszej części tekstu – szczególnie w zakresie realizacji projektów unijnych, wsparcia finansowego zadań Powiatu i sytuacji w oświacie.
Powyższe to ogólne uwarunkowania, efekty i liczby obrazujące realizację inwestycji gminnych lat 2015–2018. Aby otrzymać nieco pełniejszy obraz trzeba uzupełnić go o konkrety rzeczowe. Rozpocznę więc od projektów realizowanych z unijnym dofinansowaniem.
W latach 2015–2018 realizowaliśmy (i wciąż jeszcze realizujemy) 13 projektów, które wygrały w konkursach „na unijne pieniądze”. Łączna kwota unijnego dofinansowania lat 2015-2018 w Gminie Zamość to 16 485 454 zł. Spośród wspomnianych 13 projektów 6 realizować będziemy jeszcze w roku 2019. Mamy na nie zapewnione już unijne pieniądze na lata 2019-2020 w kwocie 9 802 771 zł. Są to:

• termomodernizacja szkół w Sitańcu i Wysokiem
• termomodernizacja szkół w Mokrem, Lipsku, Borowinie Sitanieckiej i Pniówku
• budowa 6 km sieci wodociągowej z ujęciem wody i oczyszczalnią ścieków przy szkole w Płoskiem
• budowa sieci wodociągowej z ujęciem wody w Żdanówku – kontynuacja etapu I i II (ujęcie wody + 2650 metrów sieci wodociągowej)
• program „RoweLove Roztocze – razem pomimo granic” (przebudowa obiektu byłej szkoły w Lipsku Polesiu i połączenie gminnej ścieżki rowerowej z Centralnym Szlakiem Rowerowym Roztocza)
• budowa Centrum Kultury Dawnej w Wysokiem przy obecnej Regionalnej Izbie Pamięci.

Pozostałe 7 projektów (zrealizowane lub zostaną ukończone w 2018 roku) to:

• adaptacja budynku na filię Gminnej Biblioteki Publicznej i Gminny Ośrodek Kultury w Wysokiem (projekt z lat 2014-2015)
• rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej Gminy Zamość w Mokrem, Wólce Panieńskiej i Jatutowie (1045 metrów sieci)
• modernizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (zadanie realizowane w 7 szkołach – place zabaw, sprzęt dydaktyczny)
• budowa sieci wodociągowej oraz sieci kanalizacji sanitarnej w Żdanowie i Żdanówku – etap II (3670 metrów sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej + 1160 metrów tłocznej + 1970 metrów sieci wodociągowej + 5 przepompowni ścieków)
• zakupy inwestycyjne dla Ochotniczych Straży Pożarnych (ciężki samochód pożarniczy dla OSP Białowola)
• odnawialne źródła energii w Gminie Zamość – część I
• odnawialne źródła energii w Gminie Zamość – część II (w obu zadaniach łącznie 1285 zestawów solarowych na budynkach Mieszkańców)

Łącznie w latach 2015–2018 pozyskaliśmy 26 288 225 zł unijnego dofinansowania, w tym 9 802 771 zł na lata 2019-2020. Dalsze 2 projekty biorą jeszcze udział w konkursach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – czekamy na decyzje zapadające w Lublinie. Ewentualna ich realizacja odbędzie się w latach 2019-2020, a kwota dofinansowania wyniesie 1 mln zł. Są to:

• rozbudowa i przebudowa świetlicy wiejskiej w Żdanówku
• budowa kompleksu sportowego w Zawadzie – przebudowa boiska piłkarskiego

Kolejna ważna grupa wydatków inwestycyjnych to wsparcie finansowe realizacji zadań własnych Powiatu Zamojskiego (nawierzchnie biegnących przez Gminę Zamość dróg powiatowych i chodniki przy nich), Województwa Lubelskiego (chodniki przy drogach wojewódzkich biegnących przez Gminę Zamość) oraz Administracji Rządowej (przejścia dla pieszych i chodniki przy drogach krajowych i przejścia dla pieszych na tych drogach). Zadania te realizujemy lub finansujemy ich wykonanie na podstawie zawartych porozumień z Samorządami Powiatu i Województwa oraz Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. W latach 2015–2018 realizowaliśmy i realizujemy 19 takich zadań w 22 Sołectwach naszej Gminy. Łączna kwota gminnego zaangażowania finansowego to 5 962 922 zł. W trakcie jednego z zebrań wiejskich, jakie miało miejsce przed kilkoma dniami, usłyszałem od Mieszkańca wypowiedź podkreślającą, że nie powinniśmy finansować inwestycji nie będących zadaniem Gminy. Rację ma Mieszkaniec mówiąc, że w ten sposób pomniejszamy kwotę środków budżetowych na realizację gminnych zadań. Za powyższą kwotę wybudowalibyśmy w latach 2015-2018 dodatkowo około 8 km nawierzchni dróg gminnych. To prawda, ale przy drogach powiatowych, wojewódzkich i krajowych zlokalizowana jest znaczna część Gminy (domy i posesje Mieszkańców). Jak wspominałem, te zadania dotyczyły aż 22 Sołectw (z 35). Zarządcy dróg (Powiat i Województwo) sami nie palą się do realizacji zadań poprawiających bezpieczeństwo korzystania z nich. Jedyną formą „nacisku” na Nich, wywołującą konkretne decyzje inwestycyjne, jest właśnie gminne wsparcie finansowe. W przypadku Samorządów Powiatu i Województwa udaje nam się z powodzeniem wspólnie współfinansować zadania. Niestety, Administracja Rządowa (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad) godzi się na zawieranie porozumień tylko w przypadku zgody Gminy na 100% (!) finansowania Ich zadań. Doświadczyliśmy tego w tym roku w przypadku przejść dla pieszych na drodze krajowej nr 74 w Płoskiem i Zawadzie.

Popatrzmy na efekty lat 2015–2018 realizacji wspomnianych 19 zadań:

• 14 062 metrów nowych nawierzchni dróg powiatowych w Mokrem, Hubalach, Wychodach, Wieprzcu, Siedliskach, Płoskiem, Żdanowie, Zwódnem i Pniówku
• 4173 metrów chodników przy drogach powiatowych w Sitańcu, Sitańcu Kolonii, Chyżej, Zarzeczu i Wysokiem
• 1598 metrów chodników przy drogach wojewódzkich w Łapiguzie i Lipsku (Topornica)
• 1260 metrów chodników przy drodze krajowej nr 74 w Zawadzie i Płoskiem
  zatoka autobusowa w Skokówce
• dwa przejścia dla pieszych na drodze krajowej nr 17 w Sitańcu Wolicy i Wólce Panieńskiej
• odwodnienie drogi powiatowej w Sitańcu Kolonii.

W 2018 roku realizujemy i finansujemy dokumentację budowlaną dwóch kolejnych przejść dla pieszych na drodze krajowej nr 74 w Płoskiem i Zawadzie. Założyłem, że techniczną ich realizację będziemy współfinansować z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad w kolejnych latach, ale nic z tego – GDDKiA nie wyłoży na to ani złotówki. Będziemy więc finansować zadanie w całości ze środków budżetu gminnego. Dlaczego? – kto był na kwietniowym spotkaniu w Płoskiem z Posłem, Senatorem i Wojewodą ma gotową odpowiedź. Alternatywą było odstąpienie od projektowania, gdyż na jego rozpoczęcie była potrzebna zgoda Zarządcy drogi.

Kolejnym poważnym wyzwaniem budżetowym Gminy są zadania z zakresu budowy trwałych nawierzchni dróg gminnych. Jesteśmy wyjątkową Gminą, bo podmiejską – przybywa nam wciąż Mieszkańców i przybywa osiedli mieszkaniowych. O ograniczeniach lat 2015–2018 w decyzjach nt. budowy dróg gminnych piszę powyżej. Co w tych latach zrealizowaliśmy?

• zadania na 46 drogach gminnych w 22 Sołectwach Gminy Zamość
• ponad 24 248 metrów nowych nawierzchni dróg (asfalt + kostka brukowa)
• na realizację tych zadań wydatkowano 18 299 984 zł
• w powyższej kwocie są pozyskane środki zewnętrzne w kwocie 3 598 955 zł, w tym:
  • 2 515 725 zł z rządowego programu przebudowy dróg lokalnych (3 projekty obejmujące 6 dróg)
  • 1 083 230 zł z budżetów Samorządów Powiatu i Województwa.

Gminne inwestycje lat 2015–2018 to nie tylko to, co powyżej.
W kończącej się samorządowej kadencji zrealizowaliśmy m.in.:

• 23 930 metrów oświetlenia ulicznego
• 15 otwartych stref aktywności (placów zabaw i siłowni zewnętrznych poza obiektami szkół)
• 4130 metrów sieci wodociągowej (poza programami unijnymi)
• 700 metrów sieci kanalizacji sanitarnej (poza programami unijnymi)
• 4 obiekty gminne zostały rozbudowane i odnowione (Płoskie, Siedliska, Wólka Wieprzecka, Lipsko)
• rozbudowano obiekt Zespołu Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Kalinowicach i
• wybudowano plac zabaw
• powstał nowy budynek – zaplecze socjalne na kompleksie sportowym w Zawadzie.

Wydatki inwestycyjne (majątkowe) budżetu Gminy Zamość każdego roku są ograniczane tym, co mamy po stronie dochodów budżetu oraz zakresem wydatków bieżących. Szerzej o tych uwarunkowaniach napiszę w kolejnym wydaniu Biuletynu. Kończąc obecny tekst chciałbym na chwilę zatrzymać się na skutkach reformy oświatowej lat 2015–2018. Można śmiało stwierdzić, że wydatki bieżące w oświacie mają znaczący (negatywny) wpływ na poziom wydatków inwestycyjnych i zadłużanie się Gminy (szczególnie w 2018 r.). Popatrzmy na poniższe zestawienia.

Łączne wydatki bieżące w oświacie:

• 19 555 986 zł w 2014 r.
• 21 070 348 zł w 2015 r. (więcej o 1 514 362 zł)
• 21 451 644 zł w 2016 r. (więcej o 381 296 zł)
• 21 768 939 zł w 2017 r. (więcej o 317 295 zł)
• 26 506 090 zł w 2018 r. (więcej o 4 737 151 zł – w trakcie realizacji i z dużym wkładem środków unijnych)

Środki własne budżetu Gminy (podatki) w finansowaniu wydatków bieżących w oświacie:

• 3 190 579 zł w 2014 r.
• 4 166 431 zł w 2015 r. (więcej o 975 852 zł)
• 4 063 097 zł w 2016 r. (więcej o 103 334 zł)
• 4 438 501 zł w 2017 r. (więcej o 375 404 zł)
• 6 619 438 zł w 2018 r. (więcej o 2 180 937 zł – bez projektów unijnych i ze środkami koniecznymi do uzupełnienia w IV kwartale roku).

Skutek wprowadzanej reformy w oświacie w wydaniu Gminy Zamość to w 2018 roku o 2 180 937 zł więcej, niż przeznaczono w 2017 roku, środków pochodzących z naszych podatków w finansowaniu zadań oświatowych (bez inwestycji i remontów). Dla porównania, to ok. 2-3 km nawierzchni dróg gminnych mniej (wg cen z 2018 r.). Obawiam się, że prezentowana powyżej sytuacja pogorszy się w kolejnych latach. Od września 2019 roku nie będzie uczniów klas gimnazjalnych. Nie znamy zasad liczenia subwencji oświatowej dla gmin w nowym wydaniu. Szersza dyskusja o finansowaniu zadań oświatowych dopiero przed nami, w kolejnej samorządowej kadencji. Teraz, na 2 miesiące przed wyborami, to tylko sygnalizowanie gminnego problemu.
Rozpoczynając pisanie powyższego tekstu nie myślałem, że będzie tak obszerny. Dziękuję więc Tym, którzy przeczytali do końca. Chciałem zamknąć temat inwestycji lat 2015-2018 i tego, co jest z nimi ściśle powiązane. W kolejnym wydaniu Biuletynu podejmę próbę spojrzenia na wydatki bieżące budżetów naszej Gminy z ostatnich czterech lat. Zachęcam do poszukiwania informacji. Jest ich dużo, wystarczy wejść na www.gminazamosc.pl. Tam też są elektroniczne wydania Biuletynu z wcześniejszych lat i miesięcy. To dobra kronika gminnych wydarzeń i gminnego gospodarowania. Zapraszam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „zadaj pytanie Wójtowi”. Zachęcam też do udziału w zebraniach wiejskich.

/20.08.2018 r., Ryszard Gliwiński/