Takie propozycje decyzji przedłożyłem Radnym Rady Gminy i zostały one przez Nich przyjęte finalnie na sesjach Rady w październiku oraz listopadzie. Są one ważnym elementem projektowania budżetowego 2017 roku, które wspólnie rozpoczęliśmy sierpniowymi i wrześniowymi zebraniami wiejskimi. Szczegóły o frekwencji na nich, oraz przyjętych uchwałach w dalszej części Biuletynu. Jest to niewątpliwie materiał wyjściowy do wielu dyskusji o gminnym gospodarowaniu i kondycji samorządowej reformy. W tym miejscu warto podkreślić, że uczestnicy zebrań w procedurze wyboru najważniejszego zadania inwestycyjnego dla sołectwa zgłosili 102 wnioski. Spośród nich poprzez głosowanie wybrano 35, po jednym w każdym sołectwie. Tabela zamieszczona na stronach 9-11 Biuletynu zawiera katalog 54 najważniejszych dla sołectw zadań wybranych w trakcie zebrań wiejskich w latach 2015‒2016. Kalkulowane środki finansowe potrzebne na ich realizację to około 31 000 000 zł. Porównanie tej kwoty z rocznymi możliwościami inwestycyjnymi budżetu Gminy, które wynoszą około 8 000 000 zł, daje tylko częściowy obraz trudnych decyzji wyboru tego, co ujmować w budżecie 2017 roku. Wnioski, o których piszę powyżej nie obejmują wielu innych potrzeb inwestycyjnych. Zgłaszane są one przez Mieszkańców indywidualnie i grupowo bezpośrednio do Wójta. Jesteśmy podmiejską Gminą, z wieloma wciąż niezaspokojonymi pilnymi potrzebami inwestycyjnymi. Każdego roku przybywa nam Mieszkańców w podmiejskich osiedlach, ale razem z nimi także pojawiają się wciąż nowe wyzwania w zakresie nawierzchni dróg i rozbudowy istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej. Budżet Gminy to także wydatki bieżące, a więc między innymi pieniądze potrzebne na funkcjonowanie 13 szkół, komunikacji podmiejskiej, gospodarki wodno-ściekowej, utrzymania czystości i porządku. Znaczne środki pochłania bieżące utrzymanie około 200 km dróg i 50 km chodników oraz podejmowane próby rozwiązywania problemów związanych z brakiem skutecznych systemów odprowadzania wód opadowych. Powyższe to tylko skrótowe spojrzenie na gminne gospodarowanie widziane oczami osoby podejmującej decyzje w skali gminnej.
Ważnym elementem gminnego projektowania finansowego są decyzje kreujące stronę dochodową budżetu. Ich zakres nie jest zbyt duży, gdyż aż 75% dochodów własnych gminy to środki przekazywane przez Rząd. Nasze podatki lokalne to zaledwie 17% tych dochodów – w projekcie budżetu 2017 roku jest to kwota 8 582 000 zł. Jest ona podobna do planowanych dochodów bieżącego roku i wynika z faktu październikowych decyzji o pozostawieniu stawek podatków lokalnych 2017 roku na poziomie obowiązującym obecnie. Analiza poniższego zestawienia tabelarycznego pozwoli bliżej poznać skutki tej decyzji. Przypomnę tylko, że planowane utracone dochody 2017 roku (2 263 347 zł – wiersz 8 kolumna 7) będą uwzględnione w przekazywanej Gminie przez Rząd subwencji wyrównawczej budżetu 2019 roku. Krótko mówiąc o kwotę tą powiększane są dochody podatkowe Gminy, a od ich poziomu liczona jest subwencja wyrównawcza. Im mniejsze dochody tym większa subwencja. Gminne decyzje obniżające stawki podatków lokalnych skutkują karą finansową w postaci mniejszych pieniędzy z budżetu państwa.
Gminne uprawnienia decyzyjne w zakresie dochodów dotyczą także stawek opłat ponoszonych przez Mieszkańców w zakresie usług komunalnych. Dotyczy to w szczególności odbioru odpadów (śmieci) oraz gospodarki wodno-ściekowej (dostarczania wody i odbioru ścieków). Planowane z tego tytułu dochody budżetu 2017 roku pochodzące z wpłat Mieszkańców to 3 201 400 zł (około 6% dochodów bieżących własnych). Tytuł niniejszego artykułu wskazuje, że w 2017 roku więcej zapłacimy za odbiór śmieci. Z funkcjonowaniem tego programu chciałbym teraz Czytelników zapoznać. Na początek dwa zestawienia tabelaryczne obrazujące finansowanie systemu.
Nieuchronną konieczność decyzji w sprawie podwyższenia stawki opłat za odbiór śmieci przypieczętował wynik przeprowadzonego postępowania przetargowego wyłaniającego podmiot świadczący usługi odbioru śmieci w 2017 roku (20 października otwarcie złożonych ofert). Wpłynęły dwie oferty – jedna z ceną brutto 1 274 616 zł, oraz druga 1 597 344 zł. Oznacza to, że w 2017 roku za usługę odbioru odpadów (śmieci) zapłacimy o 98 116 zł więcej niż w 2016 roku. W organizowanych każdego roku przetargach PGK Sp.z.o.o w Zamościu składa najtańszą ofertę, ale jest ona za każdym razem droższa od wcześniejszej (wiersz nr 1 tabeli nr 3). Stawka opłaty za odbiór śmieci 5,80 zł od osoby miesięcznie ustalona była na początku 2013 roku. Była ona dotychczas jedną z najniższych w powiecie zamojskim (poniższa tabela nr 5). Od tego czasu koszt samej usługi odbioru odpadów wzrósł o 264 441 zł (wiersz nr 1 tabeli nr 3). Przy stawce opłat 5,80 zł od osoby roczne możliwości dochodu budżetu wynoszą 1 250 000 zł. Kwoty tej nie wystarczy na finansowanie kosztów usługi. Oczywiście można dzisiaj dyskutować o poziomie pozostałych kosztów. Pewne jest jednak, że żaden system nie funkcjonuje bez kosztów administrowania. W polskiej i unijnej biurokracji to niemożliwe. Warto przypomnieć sobie, że obecny system odbioru śmieci z gospodarstw domowych zastąpił w połowie 2013 roku poprzedni, sprawnie funkcjonujący w Gminie Zamość. Do połowy 2013 roku Właściciele posesji zawierali umowy z podmiotami świadczącymi usługę odbioru śmieci. Wójt nie pobierał opłat, nie obchodziła go cena usługi, moim zadaniem była tylko kontrola zawierania umów. To Politycy (Posłowie i Senatorowie Polskiego Parlamentu) zdecydowali o tym, że dzisiaj Wójt Gminy jest właścicielem śmieci i pobiera od Mieszkańców opłaty za gospodarowanie nimi. Cóż, nikt Nas nie pytał czy chcemy takiej zmiany. Moim zdaniem dobrze służy ona Podmiotom świadczącym usługi. Samorządom i Mieszkańcom znacznie gorzej.
Pisząc i dyskutując o gminnych finansach warto także pamiętać o innych programach, w ramach których Mieszkańcy korzystają ze środków budżetu Gminy. To także duże obciążenie budżetu każdego roku. Do funkcjonowania czterech wybranych gminnych programów (poniższa tabela nr 9) w ramach budżetu 2017 roku dopłacimy około 6 000 000 zł. Czy w podmiejskiej Gminie Zamość można z nich zrezygnować? Nie wyobrażam sobie takiej decyzji. Czy można kosztami funkcjonowania tych programów (tabele nr 2,3,6,7,8) w większym zakresie obciążyć Mieszkańców? Byłoby wówczas kilka milionów złotych więcej na inwestycje. Można, ale wymaga to znacznego wzrostu stawek podatków lokalnych. Przy obecnych regulacjach prawnych uważam to za niemożliwe. Byłoby inaczej, gdyby decyzjami Organów Gminy pozwolono wprowadzać bardziej zróżnicowane stawki podatkowe. Niestety, Politycy sztywno uregulowali zakres samorządowych decyzji w tym zakresie (tabela nr 1). Pozostają więc trudne decyzje doraźne, takie jak listopadowa w sprawie stawek opłat za odbiór odpadów. Ich ciężar społecznego odbioru jest znacznie większy od innych zamierzonych efektów. Analizę informacji zawartych w poniższych zestawieniach pozostawiam Czytelnikom.
Powyższy tekst oraz materiały zamieszczone na stronach od 9 do 17 to tylko początek publicznej dyskusji o gminnych finansach 2017 roku. Trwają prace Komisji Rady Gminy nad przedłożonym przez Wójta projektem budżetu 2017 roku. Sesja budżetowa Rady Gminy przewidziana jest 29 grudnia 2016 r. W następnym wydaniu Biuletynu zamieścimy głębszą niż w powyższej tabeli nr 8 analizę sytuacji z zakresu zadań oświatowych. W szkołach czeka nas kolejna reforma i musimy wspólnie zmierzyć się z jej skutkami. Bo to My będziemy ją wprowadzać w życie, Politycy tylko podejmą za nas decyzje. W styczniowym numerze Biuletynu będzie o statystyce budżetowej 2017 roku i inwestycjach przyszłego roku. Zachęcam do śledzenia informacji także na www.gminazamosc.pl oraz ugzamosc.bip.lubelskie.pl Warto je zdobywać i mieć własne zdanie o naszym samorządowym gospodarowaniu. Warto też o tym dyskutować. Zachęcam do wymiany zdań poprzez „zadaj pytanie Wójtowi”. Nie mam nic do ukrycia i nie boję się trudnych tematów. Zapraszam też do otwartej publicznej dyskusji o stanie gminnych spraw Tych, którzy zamieszczają w internetowej przestrzeni wybiórcze i niepełne informacje oraz krzywdzące oceny. Otrzymaliście już kserokopie protokołów 35 zebrań wiejskich 2015 roku. Dysponujecie nagraniami wszystkich sesji Rady Gminy obecnej kadencji, także niektórych zebrań wiejskich. To bardzo duży zasób wiedzy o gminnych sprawach. Zachęcam do jej twórczego wykorzystania, do aktywności przynoszącej konkretne wymierne efekty, inne niż polityczne. Czekam na Wasze propozycje dotyczące rozwiązywania trudnych gminnych spraw. Jestem do dyspozycji.
/28.11.2016 r. Ryszard Gliwiński/