W czwartkowym (7 marca 2019 r.) programie „Fakty po Faktach” (TVN24) Premier Mateusz Morawiecki, mówiąc o sytuacji związanej z protestem Nauczycieli, stwierdził, że samorządy oszczędzają na oświacie. W trakcie tej wypowiedzi Premier obiecał Nauczycielom dyplomowanym wynagrodzenie w kwocie 6000 zł brutto, dodając, iż te podwyżki płac mają finansować także samorządy. Od wielu lat obserwuję życie publiczne w Polsce i nie mam żadnych złudzeń co do poziomu wypowiedzi Polityków. Mimo wszystko byłem kompletnie zaskoczony słysząc w czwartek publicznie wypowiadane przez Premiera Rządu oskarżenia wobec samorządów. Fakty potwierdzone konkretnymi poniższymi dowodami są zupełnie inne, i nie tylko w Gminie Zamość. Mamy więc do czynienia nie tylko z brakiem szacunku dla Samorządowców, ale także, moim zdaniem, z zamierzonym wprowadzaniem opinii publicznej w błąd. Uważam, że nie możemy przechodzić obojętnie obok takich sytuacji. Nie możemy bać się mówić prawdy. Milczenie oznacza aprobatę, czyli w tym przypadku potwierdzenie nieprawdziwego przekazu publicznego. Milczenie Wójta Gminy Zamość oznaczałoby zaniedbanie obowiązków wobec Mieszkańców.
Samorząd Gminy Zamość nie oszczędza na oświacie. W 2018 roku ponosiliśmy główny ciężar wzrostu wydatków bieżących (bez inwestycji) funkcjonowania 13 szkół oraz wychowania przedszkolnego.
Dowody są w Tabeli nr 1. Subwencja oświatowa i dotacje przekazywane Gminie z budżetu Państwa w stosunku do 2017 roku wzrosły łącznie o kwotę 614 015 zł (suma wierszy 1.1 i 1.2 w Tabeli nr 1). Udział środków własnych Gminy natomiast wzrósł o kwotę 2 449 529 zł (wiersz 3 w Tabeli nr 1). Popatrzmy jeszcze na procentowy udział środków własnych Gminy w całości wydatków oświatowych. W 2017 roku było to 20,17%, natomiast w 2018 roku już 27,21% (wiersz 3 w Tabeli nr 1). Jakby na to nie patrzeć należy stwierdzić, że Gmina Zamość w 2018 roku sfinansowała rządową reformę oświatową z własnych środków budżetowych.
Samorząd Gminy Zamość nie sfinansował powyższego ze zwiększonych wpływów z udziałów w podatkach PiT i CiT. Taką informację przekazywała publicznie Pani Minister Anna Zalewska. Dowody są w Tabeli nr 2. Minister Finansów i Urząd Skarbowy w 2018 roku przekazali Gminie Zamość dochody z tego tytułu zwiększone w stosunku do roku 2017 o łączną kwotę 524 113 zł (suma wierszy 1.1 i 1.2 w Tabeli nr 2). Proszę to porównać z powyżej wymienioną kwotą 2 449 529 zł zwiększonego udziału Gminy w finansowaniu zadań oświatowych. Będziemy wciąż na minusie 1 251 660 zł, nawet jeśli w wyliczeniach tych ujmiemy kwotę 917 660 zł, zwiększonej w stosunku do roku 2017 subwencji wyrównawczej, jaką otrzymaliśmy z budżetu Państwa (wiersz 2 w Tabeli nr 2) i zmniejszonej o 243 204 zł subwencji uzupełniającej (wiersz 3 w Tabeli nr 2). Wspomniany minus oznacza, że kwota 1 251 660 zł
zapłacona została z dochodów Gminy pochodzących z podatków lokalnych (rolnego i od nieruchomości). Ponieważ stawki podatków lokalnych 2018 roku były takie same jak w roku 2017 zwiększone środki zdjęliśmy z zadań inwestycyjnych – nie wybudowaliśmy ok. 1,2 km nowych nawierzchni dróg gminnych lub 2,5 km chodników. To mniej więcej połowa kwoty niezbędnej na wybudowanie tak potrzebnej i oczekiwanej sali sportowej przy Zespole Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Kalinowicach.
Analizy sytuacji finansowej Gminy Zamość 2018 roku, spowodowanej drastycznie zwiększonymi wydatkami bieżącymi w zakresie oświaty i wychowania, nie można zakończyć na powyższych faktach. Ubiegły rok to przecież znaczący wzrost pozostałych gminnych wydatków bieżących i inwestycyjnych. Za te same zakupy i usługi w 2018 roku płaciliśmy znacznie więcej niż w 2017 roku. Powołam się tylko na porównanie kosztów budowy jednego kilometra nawierzchni drogi gminnej. Na początku 2017 roku było to 521 358 zł (Płoskie – odcinek drogi o długości 1030 m). W pierwszych przetargach 2018 roku było to 719 000 zł, 938 000 zł, 973 000 zł, a w miesiącu czerwcu już 1 244 000 zł, 1 258 000 zł. Podobnie z kosztami realizacji innych inwestycji, zakupów paliwa, zakupów wszystkiego, co potrzebne do funkcjonowania administracji, itd. Jedynym jaśniejszym punktem w tym zakresie to dobra umowa Gminy Zamość na dostawę energii elektrycznej. Sytuacja w oświacie i wzrost pozostałych kosztów realizacji gminnych zadań 2018 roku zachwiał zupełnie finansami gminnymi. A przecież w tym czasie realizowaliśmy bardzo duże projekty inwestycyjne finansowane ze środków unijnych, dla których trzeba było zabezpieczyć własny udział finansowy Gminy. Skutki tego, o czym piszę w całym powyższym tekście, przekładają się także na gminne problemy finansowe budżetu 2019 roku.
Obecną sytuację w finansowym zarządzaniu gminnymi zadaniami z zakresu oświaty i wychowania trzeba jeszcze uzupełnić o rok 2019. Porównajmy 2018 i 2019 rok w powyższej Tabeli nr 1. Już teraz mamy zdefiniowany kolejny wzrost wydatków bieżących finansowanych ze środków własnych Gminy o kwotę 1 089 202 zł. Uważam, że na tym się nie skończy. Nadzór z Kuratorium Oświaty wciąż nakazuje Wójtowi Gminy zwiększanie ilości godzin nauczania w Szkołach. W maju Kuratorium będzie uzgadniało projekty organizacji nauczania w Szkołach, jakie będą obowiązywać od września. Nie będzie już wówczas trzecich klas gimnazjalnych. Co z Nauczycielami? Pomysł, jak rozwiązać tą sytuację, Premier wypowiedział publicznie w czwartkowy wieczór. Nie powiedział jednak, gdzie Samorządy mają na to szukać pieniędzy? Budżety Gmin są uchwalone, a więc pieniądze rozdane. Nie mamy rezerw. Wzrost dochodów 2019 roku pokazany w tabeli nr 2 nie załatwił innych gminnych problemów finansowych po stronie wydatków budżetu. Sfinansowaliśmy skutki podwyżek cen i usług lat 2018-2019. Zabezpieczyliśmy środki niezbędne na realizację zobowiązań, wynikających z wcześniejszych decyzji – programy unijne, dotacje dla Powiatu na budowę drogi Kalinowice – Pniówek – Białowola – Zalesie – Krasnobród, program Funduszu Sołeckiego, zwiększona dotacja dla Miasta na kursowanie po Gminie autobusów MZK. Zabrakło pieniędzy na sfinansowanie wydatków bieżących w oświacie (pozycja 2.2 w Tabeli nr 1), poważniejsze remonty w szkołach oraz inne gminne wydatki bieżące mocno ograniczone w uchwalonej wersji budżetu 2019 roku. Zabrakło pieniędzy na dofinansowanie zadań inwestycyjnych budżetu 2019 roku związanych z programem Funduszu Sołeckiego. W takiej sytuacji Rząd podrzucił Gminie kolejne wyzwanie – program Fundusz Dróg Samorządowych. Z medialnych wypowiedzi wynika, że na wsparcie budowy nawierzchni gminnych dróg publicznych mają być w tym roku ogromne pieniądze. Podobnie jak inne Gminy nie mamy w budżecie środków na wkład własny. O tym szerzej na stronie 2 Biuletynu.
Wypowiedzi Premiera i innych Polityków oraz podejmowane w marcu 2019 roku decyzje Rządu sugerują, że w Warszawie nikt nie czuje tego, co dzieje się w gminnych i miejskich budżetach. To bardzo niepokojący wniosek. Dlatego nie można milcząco przejść obok tego, co napisałem powyżej. Na zakończenie jeszcze jedno spostrzeżenie warte zauważenia. Mamy w Kraju rozwój gospodarczy i trzeba się z tego cieszyć. Politycy powinni jednak pamiętać o tym, że rozwój gospodarczy w Kraju nie jest równoznaczny z dodatkowymi możliwościami Gmin i Miast w zakresie realizacji inwestycji oczekiwanych przez Mieszkańców. Przeczytajmy uważnie jeszcze raz powyższy tekst i odpowiedzmy sobie na pytanie – na co zostały przeznaczone zwiększone dochody budżetu Gminy 2018 roku? (Tabela nr 2). Na dodatkowe kilometry dróg i chodników? Niestety nie. Sfinansowaliśmy skutki podwyżek cen towarów i usług, zwiększonych wydatków w oświacie oraz większych kosztów realizacji inwestycji. Co to oznacza dla Gminy Zamość? Zwiększone dochody, jakie w 2018 roku przekazał nam Minister Finansów (1 197 869 zł – wiersz 4 w Tabeli nr 2) wróciły z powrotem do budżetu Państwa poprzez większe kwoty odprowadzanego podatku VAT oraz zwiększone wpływy z akcyzy i innych podatków oraz większe składki odprowadzane do ZUS. Za to wszystko zapłaciliśmy z budżetu Gminy, realizując zakupy, usługi, inwestycje, płacąc wynagrodzenia za pracę Nauczycielom i Administracji. Nierozwiązane gminne problemy pozostawiono nam. Rząd nie dał nam na nie ani złotówki więcej niż w roku 2017. Z trudem, ale mogę się z tym pogodzić. Nie akceptuję natomiast manipulowania opinią publiczną i włączania w to Samorządowców. To my tutaj, w Gminach i Miastach, wprowadzamy w życie rządowe pomysły. Nie oczekujemy słowa DZIĘKUJĘMY, bo Politycy go nie znają. Będziemy jednak reagować na nieprawdziwy przekaz publiczny. Politycy powinni odpowiadać za swoje decyzje i sami za nie płacić. Zachęcam do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „PRZYDATNE/Zadaj pytanie Wójtowi”. W lutym zaniedbałem udzielanie odpowiedzi na wpływające e-maile, ale od połowy marca powrócę w tym zakresie do normalności.
/09.03.2019 r., Ryszard Gliwiński/