Odbiór przez Gminy i Miasta odpadów komunalnych z gospodarstw domowych jest od kilku miesięcy dyżurnym tematem medialnym. Stało się to za sprawą nagłego wzrostu cen usług. Składane gminom w postępowaniach przetargowych oferty odbioru odpadów w 2020 roku różnią się znacząco od tegorocznych. W związku z tym organy gmin w całym kraju decydują się na bardzo duże podwyżki opłat obciążających Mieszkańców. Kolejne zamieszanie w gospodarowaniu odpadami wywołane zostało wejściem w życie z dniem 6 września 2019 r. nowych regulacji prawnych ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. O tym co nowego Mieszkańcom gmin wiejskich przygotował Parlament w dalszej części niniejszego materiału.
Przetarg na odbiór w 2020 roku odpadów komunalnych z posesji Mieszkańców sołectw Gminy Zamość ogłoszony został 4 września 2019 roku, a więc przed wejściem w życie nowych ustawowych rozwiązań. Dlatego w zakresie organizacji odbioru odpadów w przyszłym roku nic się nie zmienia. Odpady zmieszane odbierane będą raz w miesiącu, segregowane w taki sam sposób jak obecnie. Bioodpady Mieszkańcy mają obowiązek kompostować (Ci, co złożyli takie oświadczenie) lub dostarczyć we własnym zakresie do punktów odbioru odpadów w Zamościu. Mówiłem o tym w trakcie wrześniowych zebrań wiejskich, także o sygnalizowanym wzroście cen usług i większych zmianach w tym zakresie od 2021 roku. Pomimo to zaskoczeniem były wydarzenia z 11 października. Był to dzień otwarcia ofert składanych w ogłoszonym postępowaniu przetargowym. Wpłynęły dwie – kwoty brutto 2 939 930 zł i 3 100 000 zł. Niższa oferta złożona została przez PGK Sp. z o.o. w Zamościu i z tym podmiotem w dniu 18 listopada br. zawarta została umowa. Wcześniej, 30 października Rada Gminy, na wniosek Wójta, zdecydowała o wzroście stawek opłat za odbiór odpadów komunalnych. Powstałą w październiku sytuację obrazuje zestawienie w Tabeli nr 1.
Najważniejsza informacja jest oczywiście w kolumnie nr 3 w Tabeli nr 1. W 2020 roku za usługę odbioru odpadów z posesji Mieszkańców zapłacimy o 1 228 930 zł więcej niż w roku bieżącym – wzrost o ponad 72%. Do takiej sytuacji nie byliśmy przygotowani, gdyż trudno ją nazwać normalną i przewidywalną. Skutek to wzrost podstawowej stawki opłat z 8,50 zł na 15,00 zł od osoby zamieszkałej.
Czy było inne alternatywne rozwiązanie problemu wzrostu cen usługi? W mojej opinii w obecnych warunkach nie było takiego. Utrzymanie dotychczasowych stawek opłat (8,50 zł) oznaczałoby poszukiwanie w budżecie Gminy 2020 roku kwoty 1 228 431 zł. O sytuacji projektu budżetu przyszłego roku pisałem w poprzednim wydaniu Biuletynu (w wersji elektronicznej Biuletyn dostępny na https://gminazamosc.pl/biuletyn-samorzadu-gminy-zamosc/). Mamy problemy z finasowaniem wydatków bieżących z zakresu oświaty. Szykujemy dalsze ograniczenia w komunikacji podmiejskiej. Przyszły rok dla Gminy Zamość będzie wyjątkowym – trudnym finansowo; będzie to czas przygotowania się do ograniczeń w sferze wydatków bieżących. W tych warunkach nie możemy sobie pozwolić na budżetowe dopłaty do programu odbioru odpadów komunalnych. W trakcie sesji Rady Gminy (30 października) i w późniejszej dyskusji wybrzmiała propozycja zniesienia „zwolnienia” z opłat gospodarstw domowych zamieszkałych przez więcej niż 4 osoby (dotyczy 5 osoby i kolejnych). Popatrzmy na zestawienie w Tabeli nr 2.
Ze składanych przez Mieszkańców deklaracji wynika, że „zwolnienie” dotyczy 1907 osób. Odstąpienie od niego dałoby przy 100% ściągalności opłat dodatkowe wpływy do budżetu w wysokości 194 514 zł (= 1907 x 8,50 zł x 12 miesięcy). W porównaniu do brakującej kwoty 1 228 431 zł nie jest to zbyt wiele. Oczywiście taką sytuację w przyszłości trzeba rozważyć, ale w spokojnej analizie jej skutków – zysków i strat. W gminnym zamiarze „zwolnienie” ma dotyczyć rodzin wielodzietnych – dwoje rodziców i co najmniej 3 dzieci. Czy tak jest w rzeczywistości – będziemy w najbliższym czasie sprawdzać. Trzeba zauważyć, że nie tworzą jednego gospodarstwa domowego osoby wspólnie zamieszkujące w jednym budynku, ale mające własne źródła utrzymania. W trakcie sesji Rady Gminy pojawiła się propozycja obciążenia dodatkową opłatą za odbiór popiołu. W mojej opinii nie jest to możliwe, gdyż odbiór popiołu to element segregacji odpadów komunalnych. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wskazuje wyraźnie, że ustalając opłaty organy gmin mogą je różnicować tylko w zakresie sposobu ich zbierania i odbioru – selekcja odpadów w gospodarstwach domowych lub jej brak. W mediach społecznościowych i także w jednej wypowiedzi w trakcie obrad sesji Rady pojawił się zarzut, że Wójt nie zaproponował obniżonej opłaty za kompostowanie bioodpadów. Taki obowiązek wprowadza nowelizacja ustawy, ale gminny przetarg ogłosiliśmy na szczęście przed wejściem w życie tych przepisów. Zapomnijmy jednak o tym na chwilę i popatrzmy na konkrety – czego, niestety, nie uczynili zabierający głos w medialnej dyskusji. Gminnym programem odbioru odpadów komunalnych objętych jest 6 328 gospodarstw domowych (stan na 31.12.2018 r.). Z tej liczby około 390 złożyło oświadczenia, że nie kompostują bioodpadów. To zaledwie 6% wszystkich gospodarstw domowych. Pozostali kompostują. Na tych 6% mamy zbudować dodatkowy przychód 1 228 431 zł?
Czego uniknęliśmy w 2020 roku, ale musimy wprowadzić w życie od 2021 roku? Od stycznia 2021 roku odpady zmieszane odbierać będziemy dwa razy w miesiącu (w okresie od kwietnia do października), a nie raz w miesiącu jak obecnie. Inaczej też będzie z bioodpadami. Wszystko wskazuje na to, że powstanie obowiązek ich odbioru z nieruchomości. W obecnych naszych gminnych rozwiązaniach tego nie ma. Rada będzie miała też obowiązek ustalenia bonifikat w opłacie za odbiór odpadów w przypadku, gdy bioodpady będą kompostowane w gospodarstwach domowych. Kolejna ważna zmiana to likwidacja obecnego systemu ryczałtowego rozliczenia z podmiotem wykonującym usługę odbioru odpadów. Od przyszłego roku rozliczać się będziemy za każdą tonę faktycznie odebranych odpadów. To jednak dodatkowy kłopot tylko dla administracji. Pierwsze dwie opisane wcześniej zmiany spowodują natomiast kolejny wzrost kosztów odbioru odpadów, a więc i wzrost stawek opłat. Chyba, że Parlament przywróci poprzedni zapis ustawowy, dający możliwości w gminach wiejskich organizacji rzadszego odbioru odpadów zmieszanych. Trzeba byłoby wówczas także utrzymać dotychczasowe rozwiązania w zakresie bioodpadów. Nie mam jednak zbyt wielkiej nadziei na to, że Politycy posłuchają głosu Mieszkańców.
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw opublikowana została w Dzienniku Ustaw w dniu 22 sierpnia 2019 r. Weszła w życie po 14 dniach. Mamy 12 miesięcy (do września 2020 roku) na dostosowanie do nowych parlamentarnych pomysłów „Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Zamość”. Ustawa z 19 lipca 2019 r. to kilkadziesiąt stron zmian i nakazów wprowadzenia nowych rozwiązań. Trudno się w tym wszystkim znaleźć. Pewne jest, że w zakresie odbioru odpadów od 2021 roku czekają nas kolejne poważne zmiany organizacyjne i finansowe. Obecnie ustalona stawka opłat, tj. 15 zł miesięcznie od osoby, będzie już wówczas historią. Daliśmy sobie dodatkowy rok na przygotowanie się do czekających nas zmian. Gminy, które ogłosiły przetargi po 6 września są zmuszone w 2020 roku odbierać od Mieszkańców odpady zmieszane dwa razy w miesiącu. Stary Zamość i Nielisz unieważniły przetargi, gdyż złożone oferty są „astronomicznie” wysokie. Czy w kolejnych będzie taniej? Na koniec pytanie: skąd wziął się wzrost ceny usługi w Gminie Zamość, skoro zakres jej jest taki sam jak w 2019 roku? Wzrosły koszty paliwa, utrzymania sprzętu, koszty osobowe. Ale aż o 72%? Oczywiście, że nie. Obecny wzrost stawki opłat za odbiór odpadów komunalnych to skutek zmian, jakie dotknęły podmiot prowadzący Regionalny Zakład Zagospodarowania Odpadów w Dębowcu. Sytuacja w PGK Sp. z o.o. w Zamościu znana mi jest, podobnie jak większości z nas, tylko z medialnych przekazów. Pozostawiam to więc do analiz i ocen znawcom zagadnienia. Przyjęta przez Radę Miasta Zamościa stawka opłaty za odbiór odpadów w wysokości 16 zł miesięcznie, to skutek samorządowych sporów w Mieście. Uważam, że w tym zakresie będą jeszcze kolejne decyzje.
Wniosek końcowy z całego obecnego i przyszłego zamieszania wokół odbioru odpadów komunalnych jest wg mnie następujący. Droższa usługa to mniej pieniędzy w portfelach Mieszkańców, ale więcej podatku VAT w budżecie Państwa. Gmina, jako Wspólnota Mieszkańców, finansowo na tym nic nie zyskuje i nie traci, ale to tutaj kumuluje się społeczne niezadowolenie. Mieszkańcy do Warszawy mają daleko, a do Wójta znacznie bliżej. Autorom lipcowych zmian w ustawie proponuję, aby przygotowali wzorcowy „Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Zamość”. Jestem gotów Im za to zapłacić. Także za to, aby przyjechali na wrześniowe zebrania wiejskie i spróbowali przekonać Mieszkańców Gminy do tego, co nam zgotowali. Mam wciąż wiarę, że problemem zainteresują się Parlamentarzyści będący Mieszkańcami Gminy i Regionu. Kontakt telefoniczny do mnie jest znany.
Mieszkańców zapraszam do dyskusji poprzez https://gminazamosc.pl/zadaj-pytanie-wojtowi/.
/Ryszard Gliwiński – Wójt Gminy Zamość, 09.12.2019 r./